Çetin POLAT
Cumhuriyet Üniversitesi Eczacılık Fakültesi öğrencisi Kifayet Sönmez tarafından, Dr. Öğr. Üyesi Emrah Dural danışmanlığında hazırlanan ?Sunset Yellow´un İn Vitro Genotoksik Akut Ve Kronik Dozmaya Bağlı P53 Geni Etkinliğinin Mikroçekirdek Yöntemi İle Değerlendirilmesi?başlıklı proje, 2020- Mayıs dönemi TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı kapsamında proje desteği almaya hak kazandı.
Dr. Öğr. Üyesi Emrah Dural projeye ilişkin yaptığı açıklamada, ?Sunset yellow sentetik anyonik bir azo boyasıdır. Turuncu rengin farklı tonlarını verebilmesi süre ve sıcaklığa bağlı kalıcılığı, stabilitesinin yüksek olması nedeniyle çeşitli gıda ürünlerinde, parfümeride, hatta farmasötik preparatlarda yaygın olarak tercih edilmektedir. Bazı Avrupa Birliği ülkelerinde kullanımı sınırlandırılmış ve yasaklanmıştır. Mutajenik ve karsinojenik etkinliği tartışmalı olmakla birlikte bazı çalışmalarda sitotoksik ve genotoksik etkinliklerine ek olarak hazır gıda ürünlerinde yaygın kullanımları nedeniyle halk sağlığı açısından endişe yaratmaktadır. Maruziyetinin reaktif oksijen türlerinin artışına neden olduğunu bildiren çok sayıda araştırma bulunmakla birlikte, literatürde kronik dozlama maruziyete dayalı in vivo çalışmalar bulunmasına karşın, kronik dozlamaya dayalı in vitro bir araştırmaya rastlanılmamıştır.? dedi.
Öğrenci Kifayet Sönmez ise, ?Araştırmamızda in vitro karsinojenite testlerinin insanların gerçek maruziyet koşullarına benzer olması amacıyla, sunset yellow, TK6 ve NH32 (P53 geninden yoksun) gibi özel lenfoblastoid hücrelere optimize edilecek doz rejiimleriyle akut ve kronik dozlarla uygulanacak, hücrelerde oluşturacağı genotoksik hasar MN testiyle, sitotoksik hasar ise relatif population doubling (%RPD) testiyle araştırılacaktır. TK6 ve NH32 hücrelerindeki apoptoz mekanizmasının farklılığının sitotoksisite ve MN sonuçlarına olan etkinliği değerlendirilecektir. Konuyla ilgili yaptığımız çalışmalar genotoksik kimyasalların NH32 hücrelerinde daha fazla MN hasarı oluşturmasına karşın, TK6 ile karşılaştırılınca bu hücrelerin daha fazla canlı kaldıklarını göstermektedir. Yine elde ettiğimiz veriler, aynı deney şartlarında kronik dozlama uygulamasının bazı kimyasallarla (H2O2 ve menadion) daha az MN hasarı oluşturmasına karşın, bazı kimyasalların (KBrO3) kronik dozlama uygulamasıyla daha fazla MN hasarına neden olduğu göstermiştir. Sonuç olarak akut doz uygulaması kronik dozlamaya göre beklendiği gibi her zaman daha fazla genotoksik ve sitotoksik hasar oluşturmamaktadır. Kimyasal maddelerin hücre hatlarında ortaya çıkarttıkları sitotoksik ve genotoksik etkinlikler maddelerin toksik etki mekanizmalarına bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışmada amacımız sunset yellow´un TK6 ve NH32 hücrelere hatlarında ortaya çıkartacağı olası in vitro sitotoksik ve genotoksik hasarın %RPD ve CB-MN yöntemleri ile belirlemesi, akut (1+2 gün) ve kronik (5+2 gün ve 10+2 gün) dozlama uygulamalarının sunset yellow´un toksisitesine ne şekilde etkidiğinin araştırılması ve p53 geninin yokluğunun ortaya çıkacak olası karsinojeniteye etkisini araştırmaktır.? şeklinde konuştu.
