YUNUS BUDAKTAŞ
25 x40.50 mboyutlarında dikdörtgen bir plan şemasına sahip, ortası açık avlulu, iki katlı, ahşap Osmanlı dönemi hanıdır. Subaşı Hanı, eski, kalın kesme taş duvarları olan bir yapının üzerine sonradan yapılan ilavelerle ahşap bölümlerden meydana getirilmiştir. Subaşı Hanı´nı iki bölümde incelemek daha doğru olacaktır. Doğu yönünde mahalli tabirle Develik olarak adlandırılan bölümü, diğer yanda ahşap ve kargir, iki katlı bölüm bulunmaktadır.
Develik olarak adlandırılan bölümünün, bazı kaynaklar; Güneydoğu Anadolu´daki bedesten tipine (Kaysariye denilen bu tip bedestenler) benzerliği nedeniyle, Sinan Paşa Vakfiyesi´ndeki iki bedestenden biri olarak kabul etmektedirler. Bu bölüm, XVI. Yüzyılda inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı mekân ortada tuğla örgülü yığma ayak ile üç sahına ayrılmıştır. Ayaklar ve duvarlarda meydana getirilen çıkmalar birbirlerine kemerlerle bağlanmış; üst örtü çapraz tonozlarla kapatılmıştır. Tek katlı olan Develik kısmı üstten tepe pencereleri ile aydınlatılmaktadır, dıştan düz dam şeklindedir. Bugün bu bölüm restore edilerek lokanta haline getirilmiştir.
İki katlı ahşap ve kargir bölüm ise yine dikdörtgen planlı, açık avlulu, ortada şadırvan bulunan, güney yönü dışında üç yönü revaklarla çevrili, revakların gerisinde dükkânların yer aldığı, üst katı işyerleri olarak kullanılan bölümdür. Bu bölüme güney ve batı yönündeki büyük kapılardan girilmektedir. Alt katta içte revakların gerisi, dışta ise sadece dışa dönük dükkânlar sivri kemerli, beşik tonozlu, kargir olarak inşa edilmiştir. Üst kata ve develik bölümüne doğu yönündeki merdivenlerle çıkılır ve inilir. Bu bölüm, XIX. yüzyılda inşa edilmiştir." (Denizli, Hikmet, Sivas Tarihi ve Anıtları, Sivas 1998, s. 140.)
YAPILAN ONARIMLAR:
1984 yılında Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü´nce, eski haline sadık kalınarak, bütünüyle yeniden onarılmıştır.1987, 1996 ve 2007 yıllarında yeniden onarılmıştır. 2007 yılında yapılan onarımda kapı, pencere doğramalarının tamamı, elektrik ve sıhhi tesisatı yenilenmiş, ısıtma sisteminde doğalgaz dönüşümü yaptırılmıştır. Ayrıca hanın güvenliği için kapalı devre kamera sistemi kurulmuştur.
