Literatürde yaygın olarak iki aile organizasyonu biçimine rastlanmaktadır. Merkeze doğru, merkez dışı ile bütünlük, uyum?
Merkeze doğru kavramı kapalı olma eğilimi gösteren aileleri betimlemek için, merkez dışı kavramı ailesinden uzaklaşma eğilimi gösteren aileleri betimlemek için kullanılır. Bu zıt güçler dengede olmazsa ezici olabilir. Örneğin ebeveynler yalnızca işleri ve özel hobileri ile ilgilenirse çocuklarda kendi kendilerini idare ederler ve böylece ailenin bir çekiciliği, cazibesi kalmaz. Eğer ebeveynler çocuklarının evden uzaklaşıp dış dünyayı keşfetmelerine, orada suçluluk hissetmeden uygun olarak yaşamalarına izin vermezlerse yer çekim gücü çocukların duygusal olarak iyi gelişmelerine engel olur ve bastırıcı bir güç konumuna geçerler. Ailenin sağlıklı bir kimliği olması için bu iki güç de gereklidir. Sağlıklı bir kimlik için hem ailenin desteği hem de aynı zamanda bireysel yeterlikler için cesaretlendirme ve kabul etme dengeli olmalıdır.
Optimal ailelerde yapı açıkça belirlenmiştir, esnektir ve açıktır. Aile üyeleri kendi fonksiyonları ile ilgilenirler. Yöntem, amaç ve tercihlerdeki değişim aileyi tehdit etmez. Küçük çocuklar bile aile kararlarına katılabilirler. Tartışmalara ve yeni verilere açıktırlar. Bu veriler uygulanmamış olsalar bile aile üyeleri onlara olumlu bakarlar. İnsanın biyolojik dürtülerine saygılıdırlar. Bir aile üyesi korku veya kaygı yaşarsa ailede biraz şaşkınlık ve sıkıntı oluşur. Kızgınlık düzeltilmesi gereken bir şeyler olduğunu gösterir. Sistem kendisi ile savaş halinde değildir, kendisini ve bazı yeteneklerini kabul etmiştir.
Aile sisteminde iyi iletişimin olması, üyelerin ihtiyaç ve tercihlerini ifade etmesine imkân verir. Bütünlük ve uyum da iletişimin kolaylaştırıcı bir yanı vardır, iki boyut arasında hareket etmesini kolaylaştırır. Olumlu iletişim, aile yapısındaki farklı düzeylerde hareket etmeye yardımcı olurken; yetersiz ve olumsuz iletişim, aile sistemindeki bütünlük ve uyum düzeylerinde değişiklik yapma yeteneğini azaltır.
Uyum ailenin yapısı, roller ve kurallarını duruma göre değiştirebilmesi yeteneğidir. Yani uyum aile sisteminin strese karşı tepkide bulunmak için düzenlenmesi anlamına gelir. Uyum derecesi az olan ailelere katı, uyumu fazla olanlara düzensiz denir. Uyum boyutunun iki uç noktası uyumsuzluk olarak nitelendirilir. Bu nedenle, katı ve düzensiz ailelerin problemle karşılaşma olasılıkları fazladır ve özellikle ihtiyaçlarının değişim sırasında bu, daha da fazla yaşanır. Katı ailelerde, roller sert bir biçimde belirlenir, güç yapısı esnek değildir, otoriter liderlik vardır ve disiplin otorite tarafından yönetilir. Ailenin kuralları katıdır ve aile üyelerinin görüşleri alınarak kurallar saptanmaz. Diğer taraftan düzensiz ailelerde çok az belirgin kurallar vardır. Bu durum sürekli tartışmaya neden olur ve çok az kararlar ailede onay görür. Güç yapısının istikrarı çok azdır ve pozitif-negatif onay verme işi düzensizdir. Aile içinde çocuklara çok az rehberlik yapılır ve disiplin yoktur. Çocukların hangi davranışının uygun olduğu konusunda bir karmaşa vardır. Ebeveynler bunları kontrol etmekte zorlanırlar. Bu iki uç arasındaki ailelerde, kurallar müzakere ile belirlenir. Problem demokratik bir tarzda tartışılır. Güç tarafsız ve dikkatli kullanılır. Çocuklar etkili bir şekilde disiplin edilebildiği gibi onların ihtiyaç ve arzularına da dikkat edilir. Rol yapısı genellikle sabittir ancak bir problem karşısında kolayca uyum yapabilmek için de esneklik gösterebilir.
?..Devam edecek!
