Bağımlılık bir nesneye, kişiye veya varlığa duyulan önlenemez istek durumudur.
Bağımlılıklara örnek olarak sigara, alkol, uyuşturucu, kumar, sosyal medya veya alışverişi örnek gösterebiliriz. Bu bağımlılık durumu kişiye çok ciddi zararlar verebilir. Maddi ve manevi olarak her türlü zarara uğratabilir.
Sigara önemli bir sağlık sorunudur. Ülkemizde milyonlarca insan sigara tüketiyor. Peki sigara vücudumuza ne yapar? Sigara içmek kalp ve damar hastalıklarına, damarlarda tıkanıklığa ciltte sararmaya ve birçok kanser çeşidine sebep olur. Bu kanser çeşitleri insanı ölüme kadar götürebilir.
Alkol bağımlılığı kişinin iradesini zayıflatır. Kişinin kontrolü kaybetmesine sebep olabilir. Alkol kanser ve siroz da dahil olmak üzere birçok hastalığa sebep olabilir. Yeşilay´ın aktardığına göre alkol tüketim yaşı 11´e kadar düşmüştür. Bu yaş düştükçe ileriki yaşlarda bağımlı olma riski artmaktadır. Alkol bağımlısı kişiler sosyal ve iş yaşamlarında da hem kendilerini hem etrafındaki insanları kötü pozisyonlara sokabilir. Daha kötüsü bu ilişkilerin tamamen kopup kişiye toplumdan ve çevresinden soyutlanmasına kadar götürebilir.
Madde bağımlılığı merkezi sinir sisteminin farklı bölümlerini etkileyerek kişiye fiziksel ve psikolojik olarak zarar verir. Bu maddelerin hiçbir güvenli kullanım şekli yoktur. Kişinin aklını ve iradesini işlemez hale getirebilir. İç organların zarar görmesine sebep olabilir. Zehirlenmelere ve ölümlere sebep olabilir. Kişinin çevresine uyum sağlamasını zorlaştırır. Ve sonunda ailesinden ve çevresinden kendisini soyutlar. Bu durum da ağır bunalımlara ve psikolojik bir savaşa sebep olabilir.
Kumar bağımlılığı insanı ciddi sorunlara sürükler. Bunların en başında ciddi maddi problemler ve bu problemlerin doğurduğu manevi problemler ortaya çıkar. Kumar bağımlılığı insanı her şeyini kaybetmeye kadar sürükleyebilir. Bu durum hırsızlığa, gaspa yol açabilir. Daha kötüsü en nihayetinde intihar veya cinayet gibi durumlar ile karşı karşıya kalınabilir.
Sosyal medya hayatımızda büyük bir yer kaplıyor ve gündelik işlerimizi aksatmamıza sebep oluyorsa işte o zaman bu bağımlılıktan söz edebiliriz. Sosyal medyayı genellikle zaman geçirmek veya eğlenmek için kullanırız. Fakat bu dozajı ayarlayamayanlar ciddi bir bağımlılık ile karşı karşıya kalıyorlar. Bu bağımlılık insanda birçok soruna sebep olabiliyor. Anksiyete, depresyon, artan yalnızlık hissi, düşük benlik saygısı, empati kurma becerisinde azalma gibi birçok soruna sebep olabiliyor. Bu sorunlarda kişinin normal yaşantısını sabote edebiliyor. Zayıf notlar, zayıf iş performansları, fiziksel aktivitelerin azalması gibi sorunlara yol açabiliyor.
Alışveriş bağımlılığının literatürdeki adı Onyomanidir. Bu psikolojik rahatsızlık kişiyi sürekli alışveriş yapmaya zorlar. Genellikle ihtiyaç dışı ve kontrolsüz para harcama şeklinde kendini gösterir. Kişi alışveriş yapınca daha mutlu, güçlü ve rahatlamış hisseder. Fakat bir zaman sonra bu duyguların yerini pişmanlık ve suçluluk alır. Bu bağımlılığa sahip kişiler ilk başta bunun bir bağımlılık olmadığını ihtiyaçlarını karşıladığını öne sürer. Fakat zamanla maddi yönden zarara uğramaya başladıkları zaman durumun ciddiyetini fark ederler. Böylelikle tedavi sürecine girilmiş olur.
Eğer kişi bu bağımlı olduğu maddelere ulaşamaz ise yoksunluk sendromu ortaya çıkar. Bu sendrom o kişinin istediğine ulaşabilmesi için her türlü yolu denemeye sevk eder. Bu yollar hırsızlık, gasp ve hatta cinayet bile olabilir. Bağımlılık sadece kişiye değil çevresine ve topluma da büyük bir zarar verir.
Bağımlılık bir özgüvensizlik belirtir. Bağımlılık insanları sosyal ilişkilerinde de zor duruma sokar. Kişi hayatta bulamadığı şeyleri bağımlısı olduğu maddelerden elde etmeye çalışır. Bu durum o kişilerde ciddi psikolojik sorunlara yol açabilir.
Örnek vermek gerekirse uyuşturucu bağımlısı bir kişi gerçeklikten kaçmak için o maddeyi kullanıyorsa bir zaman sonra o kişi gerçeklik algısını yitirmeye başlar. Eğer bağımlı kişi maddenin etkisinden kurtulmak istemez ve sürekli madde kullanarak bu gerçeklikten kaçar ise bu durumun sonunda kişide ciddi akıl sağlığı sorunları ortaya çıkar.
Bağımlılıklardan kurtulmak kişinin kendi elindedir. Bunu başarmak istediği zaman hiçbir engel kişiyi başarmaktan alıkoyamaz. Bu süreçte en önemli destek aile ve arkadaşlardan gelir.
Bağımlı kişi bunun farkına varıp ciddi bir şekilde kurtulmak istediği zaman etrafındaki sevdiği insanlardan yardım istemesi gerekir. Zamanında yapılan yardım ve müdahale bu kişinin battığı bataklıktan çıkıp daha iyi günler görmesini sağlar. Bu kişi iyileşmeye başladığı zaman başından beri neleri kaçırdığını anlar ve bir daha dönmemek için elinden geleni yapar.
