USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

Faizsiz Menkul Kıymet Kullanımı ? Sukuk (Son)

14-02-2019

7.  Hibrid Sukuku

Sukuk ihracı ve alım-satımının önemli bir  yatırım aracı oluşu  ve  yatırımcıların farklı taleplerinin göz önünde bulundurulması nedeniyle; daha kapsamlı bir sukuk olan ?hibrid ya da karma sukuk? piyasada işlem görmeye başlamıştır. Hibrid sukukta ilgili varlık havuzu    Istısna,    Murabaha    ve    Icara´dan    oluşmaktadır.    Farklı    niteliklerdeki enstrümanlardan oluşan bir varlık havuzuna sahip olmak, fonların daha yüksek hareket kabiliyetine imkan sağlamaktadır. Her ne kadar murabaha ve istisna sözleşmeleri menkul kıymete dayalı enstrümanlar gibi ikincil piyasalarda satılamasa da, bir hibrid sukukta varlık  havuzunun  en  az  %51´i  İcara  sukuk  gıbı  piyasada  alım  satımı  yapılabilen sukukdan oluşmalıdır.

Murabaha ve istinanın havuzun birer parçası olmasından ötürü bu belgelerin getirisi sadace önceden belirlenmiş sabit bir oranda olabilir.

İşlem Adımları

İslami finans koordinatörü maddi varlıkları ve murabaha işlerini SPV´ye transfer eder.

SPV, sukuk sahiplerine katılım sertifikası yayımlar ve fonları toplar. Bu fonlar İslami finans koordinatörü tarafından kullanılır.

İslami finans koordinatörü SPV´den bu varlıkları anlaşılmış bir zaman periyodu üzerinden satın alır.

Yatırımcılar bu varlıklar üzerinden sabit bir getiri elde ederler.

Hibrid Sukuku Uygulaması

İlk sukuk İslami Kalkınma Bankası tarafından ihraç edilmiş olup ve içeriği %68 İcara sukuk, % 30.73 murabaha ve %3.4 istisna sukuk şeklindedir. Piyasa sürülen bu sukuğa uluslararası pazarlanabilirlik sağlamak için IDB tarafından garantörlük verilmiştir. Jersey, kanal adalarında faaliyet gösteren bir anonim şirket olan Solidarity Trust Services tarafından 400 milyon $´lık sukuk ihraç edilmiştir. Özel Sektörün Gelişimi İçin İslami İşbirliği  Örgütü;  bu  varlıkların  konsolide  net  aktif  değer  üzerinden  IDB´den  alınıp Solidarity Trust Services´a satılması şeklinde aracı rol oynamıştır.

Sonuç

Sukuk piyasası henüz olgunlaşma aşamasındadır ve gerek ihraç ediciler gerekse yatırımcılar tarafından her geçen gün daha fazla ilgi görmektedir. Sukuk bugün orta ve uzun vadeli tasarruflar için alternatif bir yatırım aracı olarak geçerliliğini kabul ettirmiş durumdadır.

Gecen zaman içerisinde farklı yapıda sukuklar piyasa sunulmuş olmakla birlikte, su ana kadar ihraç edilmiş sukukların büyük kısmı icara sukuk niteliğindedir. Sukukların ikincil piyasa da alınıp satılabilmesi, sukuku alternatif yatırım aracı olarak daha da cazip hale getirmiştir. İcara sukukaa nispeten daha az ilgi görüyor olsalar da diğer sukuk çeşitleri de gelişmekte olan piyasalardaki yatırımcılar için havaalanı, köprü, baraj gibi belli başlı projelere katılımları noktasında etkin bir rol oynamaktadır.

Tanımlar

İcara: İcara bir leasing şeklidir. Bir finansal veya başka bir kurumun periyodik kira geliri elde etmek amacıyla müşterisine kiralamak için bir varlığı satın aldığı sözleşmedir. Kiralama sözleşmesinin süresi karşılıklı anlaşılır ve varlık kiraya verenin malı olarak kalır.

İcara-wa-iktana: İcara wa iktina İcaraya benzemekte olup farkı kiralama sözleşmesinin bitiminde önceden anlaşılan fiyattan müşterinin teçhizatı satın almayı taahhüt etmesidir. Bir  varlık  için  periyodik  kira  ödemesi  yapan  müşterinin  talebi  üzerine  bir  finansal kuruluşun bir varlığı satın aldığı leasing sözleşmesidir. Taksit süresi ve her bir taksit miktarı taraflar arasında karşılıklı anlaşılır ve müşteri kiralama süresinin bitiminde varlığın sahibi olur. Kiralama süresince ödenen taksitler satış tutarının bir parçası olduğundan nihai satış bedeli bir göstergedir.

Azalan Muşaraka ile İcara: Azalan muşaraka ile İcara ev satın alma hizmetlerinde kullanılmaktadır. Azalan muşarakadan amaç, kira ödemelerinin üzerinde ek sermaye ödemesi yapıldığında karşı tarafın varlıktaki hissesinin azalmasıdır. Ek sermaye ödemesi yapıldığı her bir zaman aynı şekilde ödeme yapanın varlıktaki hissesi artarken diğer tarafın hissesi azalır. Sonuçta karşı taraf varlığın tamamının sahipliğini ödeme yapana devreder.

Mudaraba: Bir proje yatırımı başlatmak için bir tarafın sermaye diğer tarafın uzmanlık sağladığı yatırım sözleşmesidir. Sözleşme, yatırımcılar (Rab Al Mal) ve yönetici vekil (Mudarib) arasındadır. Gerçekleşen her kar anlaşılan orana göre taraflar arasında paylaşılır. Sözleşmenin bitiminde başlangıç sermayesi Rab Al Mal´e ödenir. Zarar olması durumunda Rab Al Mal sermaye kaybına katlanacak ve Mudarib´in ihmalinin sermaye kaybına neden olduğu ispatlanmadığı sürece Mudarib sermaye kaybına katılmayacak sadece emeği karşılığındaki kazancı kaybedecektir.

Mudarib: Mudaraba sözleşmesinde yatırımı yöneten uzmana mudarip denir.

Murabaha: Bir finansal kurumun üçüncü kişiden müşterisi için mal satın aldığı malı müşterisine  vadeli  ödeme  şartlarında  önceden  anlaşılan  fiyattan  müşterisine  tekrar sattığı sözleşmedir. Murabaha satın alım ve tekrar satma sözleşmesidir ve müşteriye faiz ödemeden ve borç almadan satın alma imkânı sağlar. Örneğin İngiltere İslami Bankası müşterisi için mal satın alır ve anlaşılmış kar marjını ekleyerek vadeli olarak müşterisine tekrar satar. Müşteri herhangi bir faiz ödemeden satın aldığı malın fiyatını vadeli öder.

Bia Salam: Belirli niteliklere sahip, ödemesi gelecekte bir tarihte olacak malların peşin para karşılığı satılmasıdır. Satıcı belirlenmiş son tarihte belirli niteliklere haiz malların teslimine uymak zorundadır.

Muşaraka:  Muşaraka  ortaklık  demektir.  İki  tarafın  fon  sağladığı  ortak  girişimdir  ve katkıda bulunan orana göre kar/zarar paylaşılır. Başka biriyle ortak sermaye konulmasını ve     risk/getirinin     paylaşılmasını     gerektirir.     Muşarakanın     normal     bankacılık uygulamalarından farkı kar paylaşımı için herhangi bir oranın belirlenebilmesi ve ayıp/zararın yatırıma katılan payla orantılı olmasıdır.

Karz (Qard): Karz herhangi bir kar ödemesi olmayan ödünç vermedir. Bu düzenleme genelde cari hesaplar için kullanılır. Temelde cari hesap, banka tarafından yatırım ve diğer   amaçlar   için   kullanılan   bankaya   verilen   ödünç   ödemedir.   Talep   edilmesi durumunda sahibine geri ödenmelidir.

Riba: Riba faiz demek olup, İslam hukukuna göre yasaklanmıştır. Herhangi bir risk olmayan veya borca garanti edilmiş faiz tefecilik- aşırı faizcilik olarak adlandırılır.

İstisna: Üreticinin önceden anlaşılan fiyat, özellik ve belirlenmiş standartlarda tamamlanmış ürün sağlama sorumluluğunu aldığı mal üretimi kontratıdır. Ücret iş öncesinde veya belirlenen bir zaman diliminde veya tesliminde ödenebilir.

Wakala:  Wakala,  acentelik  sözleşmesidir  ve  genellikle  uzmanlık  ücreti  içermektedir. Genel olarak büyük depo hesapları için kullanılmaktadır. Kişi/kurum yatırım yapılan sermayeye sahiptir ve başka bir kurumu acente olarak atar ve uzmanlık ücreti öder.

Bai al Dayn: Borç finansmanı: ticari belge ve kâğıtların alım satımı yoluyla üretim, ticaret ve hizmet için gerekli finansal kaynakların sağlamasıdır. Sadece hakiki ticari işlemlerden oluşan borçları gösteren belgeler alınıp satılabilir.

Bitti

SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?