Kısa adı olan TÜBİTAK olan Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, ülkemizde özellikle lise düzeyinde düzenlenen proje yarışmalarında seçtiklerinden çok seçmediği projeler yüzünden pek çok gündeme geldi. Öyle ki TÜBİTAK´ın seçmediği bu projeler dünyada düzenlenen pek çok proje yarışmasında derece alarak önemli başarılara imza attı.
TÜBİTAK, bu büyük projeleri seçmek yerine bilim adamlarının tepkisini toplayan Ledli Ekmek Dolabı, Papaz Eriğini İmam Eriğine Çevirme, Kötü Söz Söyletilen Kavanoz, Tillo Evliyalarının Kerametleri, Kansere Karşı Dua gibi projeleri kabul etti. Haliyle de bilim camiasında büyük tepkiler oluştu ancak gençlerimizin geliştirdiği pek çok proje çoktan yurt dışına gitmiş oldu.
Basında çıkan haberlerden derlediğim bazı önemli projeleri aşağıda sıraladım. Umarız bundan sonrası hem bizim için hem de TÜBİTAK için daha umut verici gelişmelere ışık olur.
TÜBİTAK´ın kabul etmediği fakat dünyanın peşinde koştuğu projeler bir bakalım:
1- Antalya´da özel bir kolejde eğitim gören 11. ve 12. sınıf öğrencilerinin kimya öğretmeleri danışmanlığında TÜBİTAK Liselerarası Proje Yarışması için geliştirdiği ancak TÜBİTAK tarafından kabul edilmeyen proje, ABD´de 54 ülke, 2 bin 450 proje arasından dünya birincisi oldu.
TED Antalya Koleji öğrencilerinden Mehmet Can Dursun ile İrfan Efe Boztepe, TÜBİTAK Liselerarası Proje Yarışması´na katılmak için kimya öğretmenleri Gülay Demirci danışmanlığında bir proje hazırladı. Atık yengeç ve karides kabuklarından iyileştirmeyi hızlandıran bir nanolif yapmayı öngören iki öğrencinin başvurusu TÜBİTAK tarafından reddedilince, öğrenciler bu kez de ABD´de dünya çapında düzenlenen liselerarası yarışmaya başvurdu. Türkiye´de ilgi görmeyen proje, ABD´de 54 ülke 2 bin 450 proje arasından dünya birincisi oldu.
2- ?Sıvılardaki Su Oranını Mıknatısla Ölçebilen Ucuz, Hızlı ve Taşınabilir Bir Sistem? adlı projesi ile Polonya´daki, içinde birçok ünlü fizikçinin bulunduğu jüriden tam puan alıp birinci olan Şamilgil´e geleceğin en iyi fizikçilerinden biri olarak bakılıyor. İlayda eğitimine ABD´nin en prestijli üniversitelerinden biri olan Cornell Üniversitesi´nde devam ediyor.
İlayda´yı biz; hazırladığı fizik projesi ile TÜBİTAK´ın yarışmasına katılan fakat "derece" dahi elde edemeyen öğrenci olarak tanımıştık.
Ülkemizin en önemli bilim kurumu niteliğindeki TÜBİTAK´ın "sallamadığı" İlayda, 2015´te lise 12. sınıf öğrencisiyken aynı proje ile Polonya´da yapılan ?First Step to Nobel Prize in Physics? (Nobel Fizik Ödülü´ne Doğru İlk Adım) yarışmasında binlerce proje arasından sıyrılıp 1. oldu!
Hatta öyle ki İlayda, NASA tarafından Mars ekibine alınarak büyük bir başarı elde etti. Ancak TÜBİTAK büyük bir başarıyı daha görmezden gelmiş oldu.
3- Felçli hastaların hayatını kolaylaştıracak cihazı 26 yaşında bir Türk, Mehmet Türker buldu. Cihaza ´GlassOuse´ ismini veren Türker´in icadı kafa hareketlerini yüzde 99,99 algılayıp bilgisayara aktarabiliyor. Engelli kişilerin ellerini kullanmadan teknolojik cihazları kullanmasını sağlayan buluş, TÜBİTAK tarafından reddedildi. İngiltere´de düzenlenen buluşlar zirvesine katılan Türker, yüzlerce proje arasından birinci seçildi.
Yakın bir arkadaşının felç olması üzerine buluşunu geliştiren genç mucit, kazandığı yarışma sonrası bir çok teklif aldı. En sonunda Çinli bir firmayla anlaşan mucitin buluşu, Çin ve Türk ortaklığında seri üretime başlayacak. Türker´in buluşu sayesinde yatalak bir hasta, evinin kontrolünü sağlayabilecek. ?Televizyon kontrolü, perde kontrolü, aşağı gelenin görüntülenmesi, tamamen evin kontrolünü bütün elektronik aletlerin kontrolünü tek bir cihaz üzerinden tüm kontrolü vermeyi amaçlıyoruz.? diyen Türker, engellileri özgürlüklerine kavuşturmayı amaçlıyor.
4-TÜBİTAK´ın projesini beğenmediği, daha doğrusu kayda değer görmediği fakat sonrasında başarıdan başarıya koşan yeni bir lise öğrencimiz var: Tuna Ilgın Kozak. Hem de öylesine anlamlı, bizler için öylesine değerli bir proje ki?
10. sınıf öğrencisi olan Tuna Ilgın Kozak´ın projesi, maden ocaklarındaki kazalarda daha fazla hayat kurtarmaya yönelik.Projeye göre, madenlerde çalışan işçilerin anlık olarak konumları kayıt altına alınacak ve olası bir kaza sonrası acil müdahale edilmesi gereken yerler ivedilikle belirlenecek.
TÜBİTAK ise projeyi yeterli görmeyerek, Liselerarası Proje Yarışmasında sergilemeye bile gerek görmedi. Projesine güvenen ve sonrasında diğer kurumlara başvuran Kozak, ?TOF/Uçuş Süresi ile Maden İçinde Konum Belirleme´ adlı projesi ile MEF Uluslararası Araştırma Projeleri Yarışması´nda Fizik dalında birincilik ödülü ve İnovasyon ödülünü kazandı.
5-TÜBİTAK tarafından beğenilmeyip dereceye bile giremeyen Kaan Alper´in projesi İzmir´de düzenlenen DOESEF yarışmasında Mühendislik-Enerji kategorisinde Türkiye birincisi oldu. Bu birincilikle 2017´de Los Angeles´ta düzenlenecek INTEL ISEF 2017?de boy gösterme şansı yakalayan Kaan, burada ülkemizi temsil edecek. Projesi TÜBİTAK tarafından kabul edilmeyen Kaan´ın yayımladığı mesaj şöyle:
??Gaziantep Özel Deva Anadolu Lisesinde 10. Sınıf öğrencisiyim. Taşınabilir bir uydu tasarladık. İçerisinde GPS Modülü, GSM Modülü, yükseklik sensörü, ısı-sıcaklik sensörü, basınç sensörü ve ivme sensörü bulunmakta: GSM sensörü sayesinde 1 km´lik alanda kendi cep telefonu, radyo ve telsiz ağınızı kurabiliyorsunuz. Yükseklik, sıcaklık ve açısal değerlerini kodladığımız program üzerinden canlı şekilde bilgisayarda görebiliyorsunuz. Altındaki kamera sayesinde cep telefonu ve tabletlerimizden canlı izleyebiliyoruz. Ayni zamanda içinde bir MicroSD Card modülü mevcut. Uçuş esnasındaki tüm bilgiler bu karta kaydediliyor. Dış iskeletini kendi 3D yazıcılarımızdan çıkartık ve kendimiz tasarladık. İçindeki PCB´yi de kendimiz tasarladık ve çalıştığımız firma yardımıyla çıkarttık.Bu robot MEB ve TÜBİTAK´ın ortak düzenlediği yarışmada derece alamadı. Birde bu bir robot değil; robot dediğin uçar yada gider. Bunun pek bir özelliği yok. İşe yaramaz şeklinde jurilerden hakaretler aldık.
Ayni proje İzmir´de düzenlenen DOESEF yarışmasının 5.sinde Mühendislik-Enerji kategorisinde Türkiye 1.si seçildi. Aynı zamanda her yıl ABD´nin farklı eyaletinde düzenlenen ve 2017´de Los Angeles´te düzenlenecek INTEL ISEF 2017´de Turkiye´mizi temsil etme hakkını kazandı.
Belki paylaşılır da Tübitak´ın seçtiği gereksiz projeler yüzünden umudu kırılmış ve mühendislikten soğumuş kişilere bir örnek olur diye sizlere yazdım.?
