Böyle bir soru soruyorum çünkü çevremde çok fazla ağlayan daha doğrusu ağlama krize giren çocuk görüyorum. Peki, neden ağlıyor bu çocuklar? Kim ağlatıyor? Yoksa sadece bu, onların iletişim aracı mı?
Bebekler konuşamadıkları için ya ağlayarak ya da jest ve mimikleriyle iletişim kurarlar. Peki ya konuşmayı öğrenen çocuklar, onlar neden hala ağlayarak iletişim kurmayı tercih ediyorlar? Maalesef bazı çocuklar ebeveynlerine konuşarak kendini ve duygularını ifade etmeye çalışınca, kendini dinletemiyor veya aile duygularını kabul etmiyor. Çocuk da konuştuğu zaman, ailesinin onu anlamadığını, tam tersi yargıladığını ve reddettiğini düşünüyor. Hâl böyle olunca da bebeklikte kullandığı ve çok işe yarayan ?ağlama´ yöntemine geri dönüyor. Çünkü bebekken ağladığı hemen hemen her durumda, aile onu anlamaya çalışmıştı ve istediğini yapmıştı. Ama çocuğun ağlamayı kullanmasının tek sebebi bu değil. Bir sebep daha var. Üç çeşit aile türü var. Bunlardan biri de esnek aile. Esnek aileler evde bir düzen sağlamıyor. Yani, kurallar, rutinler veya tutarlı davranışlarla çocuğun sınırını çizmiyor. Sınırlar belli olmayınca çocuk her istediğini yaptıracağını düşünüyor. Örneğin, ailenin belirli bir market kuralı yoksa çocuk ne zaman markete gitse her istediğini alabileceğini zanneder ve alınmayınca da ağlamaya başlar. Geçenlerde markette bir abla kardeş gördüm; abla marketten bir şey istedi ve babası almadığı için haliyle biraz üzüldü. Durumu fark eden kardeşi hemen ablasının yanına gelip ?ağla ağla ayağını da yere vur o zaman alırlar? dedi. Sanırım durumun vahametini anlamışsınızdır. Eğer kural net olsaydı ve çocuklar kuralın değişmeyeceğini bilseydi, o zaman tabii ki durum çok daha farklı olurdu. (Kural çocuk açısından mantıksızsa çocuk yine de ağlayabilir. Kuralların değer odaklı ve mantıklı olması çok önemli.)Dışarıda ağlayarak ortalığı yıkan bir çocuk görürseniz, o çocuğun esnek bir ailede büyümüş olma ihtimali çok yüksektir. Kısacası, esnek aile, çocuğun talepkâr olmasının önünü açıyor, ağlama da talebin kabul edilme ihtimalini arttırıyor. Evde kurallar net olursa, tutarlılık ve düzen sağlanırsa ve çocuğun da sözlü iletişim becerisi geliştirilirse ağlama bitecektir (tabi üzüntü odaklı olanlar hariç) veya büyük oranda azalacaktır.
Peki, çocuğun ağlama alışkanlığını azaltmak için ne yapılmalı?
? Çocuğunuz, oynanmasını istemediğiniz bir materyalle oynuyorsa, yavaşça elinden alarak ilgisini çekecek başka bir oyuncak vermelisiniz.
? Çocuğa rahatça oynayabileceği bir yer ayrılmalıdır.
? Çocuğa sürekli yapma, elleme, koşma demekten sakınmak gerekir.
? Çok sıkı veya çok rahat bir disiplin anlayışı çocuklara zarar verir.
? Olumlu davranışları ödüllendirilmeli, olumsuz davranışları için de tepki verilmeden önce sakinleşmesi beklenmelidir.
? Çocuk her ağladığında istediğini yapmayarak bu davranışın işe yaramadığını ona gösterilmelisiniz.
? Çocuğa korkutarak disiplin vermek kısa süreli işe yarar ancak uzun vadede çok zararlıdır.
? Çocuk ağladığında başkalarının yanından ayrılarak ağlamasının geçmesi için, dikkati başka noktalara çekilmeli ve sakinleşince konuşmalıdır.
? Disiplin de olumlu davranışları ödüllendirme, olumsuzları ödüllendirmeme ve pekiştirmeme 1-2 ay denedikten sonra hala olumsuz davranışlar devam ediyorsa yaptığı davranış karşılığında geciktirmeden, belirli süreli olarak, sevdiği bir aktiviteden mahrum bırakma uygulanabilir.
Çocuklar çok çabuk öğrenirler ve unutmazlar. Örneğin çocuk şeker istediğinde, anne baba bunu istemediğini belirttiği halde çocuk ağlamaya başladığında sussun diye veriyorsa çocuk ağlama yolu ile istediklerini yaptırabileceğini öğrenmiş olur. Ödüllendirmeyi yanlış yapmamak için öncelikle yasaklar konusunda kesin kararlı olmak ve tutarlı davranmak önemlidir. Tutarlı davranış için eşlerin ortak kurallarda anlaşmaları ve bunları uygulamaları gerekmektedir. Daha bebeklik döneminde sırf ağlamayı bıraksın diye istediği verildiyse, yarın o çocuk ağlamayı ebeveynlerine bir silah olarak kullanacaktır. Bu nedenle bir çocuğun ağlaması normal karşılansa da ağlamanın nasıl yönetildiği ve nasıl sakinleştirildiği büyük bir önem kazanır. Amacımız çocuk ağlayınca, ağlamasını azaltmak değil, kendini ağlayarak ifade etme ihtiyacını kaldırmak olmalıdır. Çocuğunuzla sağlıklı bir iletişim kurmanız dileğiyle?
