Ülkemizde 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Halkoylaması sonucunda Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi salt çoğunluk ile kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bu sistemin yürürlüğe girmesi ile birlikte 298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunumuzda seçim sistemine ve oy kullanma esaslarına ilişkin bir kısım temel değişiklikler yapılmıştır. 24 Haziran 2018 tarihinde ülkemizde ilke kez Cumhurbaşkanlığı Başkanlık Seçimleri ve 27. Dönem Milletvekilliği Genel Seçimleri birlikte yapılacak olup, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunumuz başta olmak üzere Yüksek Seçim Kurulu Genelgelerinde de bir kısım yeni sisteme uygun değişiklikler yapılmıştır.
Yapılan bu değişiklikleri başlıklar halinde aşağıdaki şekilde irdeleyebiliriz.
- SEÇİM İTTİFAKI : Geçmişte siyasi partilerin ittifak yapmaları hususu yasal bir zemine dayanmamakta iken şimdi yapılan değişiklik ile siyasi partilerin ittifak yapmaları yasal bir zemine kavuşmuş oldu. Yapılan düzenleme ile siyasi partilerin anlaşarak ayrı ayrı aday listeleri ile Milletvekili seçimlerine katılmalarına imkan tanındı. Yeni düzenleme ile artık Siyasi Partiler birlikte hazırlayacakları ittifak protokolünü Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı´na sunarak kurdukları ittifakın ana çerçevesini belirleyebileceklerdir.
- SEÇİM BARAJI : Seçime katılan siyasi partilerce seçim ittifakı yapılması halinde, % 10 olan ve ülkemizde uzun yıllardır uygulanan D´hont barajının hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı esas alınır ve bu siyasi partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmaz. Yapılan bu düzenleme ile artık seçime ittifak ile giren birden fazla siyasi partinin aldıkları geçerli oyların toplamının % 10 luk barajı geçmesi dahilinde, o ittifaka dahil olan tüm siyasi partiler salt kendi partileri açısından % 10 luk baraj sorunu yaşamadan parlamentoda temsil edilebilecektir. ( Örneğin; A ve B Partisi ittifak yapıp seçime girdi. A Partisi geçerli oyların % 6 sını, B Partisi geçerli oyların % 5 ini aldı. A ve B Partilerinin toplam ittifak oyları % 11 olduğu için her iki parti de baraj sorunu yaşamadan Parlamentoda temsil kabiliyetini kazanmış olacaktır. )
- SEÇMENLER ve SEÇİM GÜVENLİĞİ; Aynı binada oturan seçmenler, hane bütünlüklerinin korunması ve aynı seçim bölgesinde kalmaları şartı ile farklı sandık bölgelerine kaydedilebilir. Yani aynı hane içerisindeki seçme ve seçilme özgürlüğüne sahip bireylerin aynı seçim bölgesinde kalarak farklı sandıklarda oy kullanmaları gündeme gelebilir. Bu hususta Seçmen Kütüklerinin kontrolü önem arz etmektedir.
- Yine bu hususta bir başka düzenleme ise güvenlik nedeni ile sandıkların taşınması hususundadır. Seçim güvenliği açısından gerekli görülmesi durumunda, o ilin Valisi veya İl Seçim Kurulu Başkanının oy verme gününden en geç 1 ay öncesinde ( yani bu seçimler için 24 Mayıs 2018 tarihine kadar ) talepte bulunması halinde; Sandıklar ( Muhtarlık seçimleri hariç ) en yakın seçim bölgesine taşınabilecek ve birleştirilip, birleştirilen sandıklarda seçmen oyunu kullanabilecektir. Her iki hususta da yapılan düzenlemeler tümü ile yeni olup amaç seçim güvenliğinin sağlanmasıdır.
- ENGELLİ SEÇMENLER; Hastalığı veya engeli sebebi ile yatağa bağımlı bulunan seçmenlerin ( Muhtarlık Seçimleri hariç ) oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulması düzenleme altına alınmış olup, seyyar sandıkların oluşumu, görev ve yetkileri hususunda Yüksek Seçim Kurulu´ nun 135/2 numaralı genelgesi yürürlüğe konulmuştur. Bu genelge uyarınca 12 Mayıs 2018 saat 17.00 a kadar hastalığı ve ağır bedeni engeli sebebi ile yatağa bağlı bulunan engelli seçmenimiz kendisi için kurulan seyyar sandıkta oyunu kullanacak olup, her bir seyyar sandık normal sandık esasları ile aynı sayıda ve aynı şartlarda toplam 7 sandık görevlisi ile kurulup, her bir seyyar sandık en fazla 20 engelli seçmenin yanına gidip bulunduğu noktada oyunu kullandırabilecektir. ( YSK 135/2 numaralı genelge, 298 Sayılı Kanun madde 22- 23 )
- Bu konuda bir önemli düzenleme ise; Seyyar sandık kurulu ile ilişkilendirilen sandık kurulu, seyyar sandık kurulu gelmeden ve uygunluk teslim tutanağı ile seyyar sandık kuruluna ait zarflar teslim alınmadan kendi sandığını açamaz.
( Yüksek seçim Kurulu 135/2 Nolu Genelge madde 24/2 )
- YENİ SİSTEMDE OY KULLANMA İŞLEMLERİ ve ESASLARI;
- TEK ZARF İLKESİ ; Birden fazla oy pusulası bulunan, kullanılan seçimlerde pusulaların tek zarf içerisine konulması esası getirilmiştir. Tek zarf ilkesi ile geçersiz oyların önüne geçilmesi ve seçmen iradesinin en yüksek şekilde sandığa yansıması amaçlanmıştır. Önceki dönemlerde her bir oy pusulası farklı renkte bir zarfa konulur idi. Ancak, bu durum seçmenin farklı oy pusulalarını o seçime ait zarfa koymaması, karıştırması sonucunda oyların geçersizliği sonucunu doğurur idi. Özellikle birden fazla oy pusulasının bulunduğu Mahalli İdareler Seçimlerinde geçersiz oya çok fazla rastlanmaktadır. Hukuken objektif hakkaniyet esası her daim geçerli olmalıdır. Sandığa giden seçmenin oyu şekli hususlardaki eksiklikler sonucunda geçersiz sayılmamalı, seçmenin sandığa yansıyan iradesi seçimlerin sonucuna da yansımalıdır.
- MÜHÜRSÜZ ZARFLARIN GEÇERLİLİĞİ HUSUSU; Her seçimde o seçime ilişkin Yüksek Seçim Kurulu ambleminin zarfların üzerinde olması, İlçe Seçim Kurullarının Mührünün bulunması zorunluluğuna ilişkin konulan kurallar aynen devam etmektedir. Ancak, Sandık Kurulu tarafından sehven unutulan mühür işlemleri sonucunda sandığa yansıyan seçmen iradesi, seçmen oyu geçersiz kabul ediliyordu. Objektif hakkaniyet esası gereği, seçmenin kullandığı doğru oy pusulası sandık kurulu hatası sebebi ile geçersiz sayılmamalıdır. Yapılan yeni düzenleme ile sandık kurulu tarafından sandık kurulu mührü oy pusulaları ve oy zarfları üzerinde unutulsa dahi bu durum oy pusulası veya oy zarfını geçersiz kılmayacak olup, yerinde bir kanuni düzenleme olmuştur.
- Sandık kurulları 24 Haziran Sabah saat 7.00 da kurulup yemin ederek görevlerine başlayacaktır.
- Oy verme iş ve işlemleri24 Haziran Sabah saat 8.00 da başlayıp 17.00 da sona erecektir.
- Oy zarfları tek ve Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenmiş sarı renkte olacaktır. Seçmenimiz tarafından iki oy pusulası tek zarfa konulacak ve sandığa atılacaktır.
- Öncelikle Cumhurbaşkanlığı oylarının sayım ve tasnifi yapılacak, sonrasında Milletvekilliği oyları sayım ve tasnife tabi olacaktır. ( Yüksek Seçim Kurulu 135/1 nolu genelge madde 41 )
- 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak seçimlerimizin aziz ve kadir şinas Yüce Türk Milletine , ülkemize, devletimize hayırlar getirmesini temenni ederim.
