Sonuç olarak, her ne oranda tarım destekleri yapılsa da ihtiyaç sahibi birçok işletmenin teşvik ve desteklerden yararlanamamalarının en önemli nedenleri şöyle sıralandı: ‘Konu hakkında danışmanlar ile çalışmamaları, bürokratik engeller ile karşılaşmaları, mevzuatın dağınık veya karmaşık olması ve konu hakkında haberdar olamamaları.’
HAYRULLAH AĞKAŞ
İlimiz genelindeki tarımsal faaliyetler İl Genel Meclisi Şubat ayı toplantılarında masaya yatırıldı. Geçtiğimiz ay tarım ve Orman Komisyonu ile Sanayi, Ticaret ve Turizm Komisyonlarına havale edilen gündemle ilgili gerekli inceleme ve araştırmalar yapılarak İl Genel Meclisi üyeleri bilgilendirildi.
İlimizdeki tarımsal faaliyetlerin geliştirilmesi amacıyla yapılan incelemelerde Tarım Kredi Kooperatifi, Tarımsal OSB ve Endüstriyel tarım destekleri ile Avrupa Birliği tarafından verilen tarımsal destekler konusunda yapılan incelemeler rapor haline getirildi.
İlk olarak söz alan Tarım ve Orman Komisyonu Başkanı Nazif Arar, komisyonun aldığı kararı meclis üyeleriyle paylaştı.
Komisyon Başkanı Arar, ‘Önerge çerçevesinde Komisyonumuz tarımsal destek veren kurum ve kuruluşlar olan TKK (Tarım Kredi Kooperatifi), Tarım İl Müdürlüğü, TKDK (Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu) ve diğer ilgili kurum ve kuruluşları ziyaret ederek uygulanmakta olan tarımsal destekler hakkında görüşmelerde bulunmuş ve bilgi almıştır. Komisyonumuz bu incelemeler çerçevesinde tarımsal desteklerin gerek kapsam gerekse dönemsel uygulanma kriterleri itibariyle detaylı bilgileri ihtiva ettiğini görmüştür. Bu nedenle, İl Genel Meclisi üyelerimizin her birisine ayrı ayrı takdim edip değerlendirmelerine sunmak ve ellerinde bir bilgi kaynağı olmasını düşündüğümüz için, bu konulardaki gerekli rapor ve dokümanları temin ederek ve bir dosya halinde Meclis üyelerimize sunulacaktır. Önerge içeriğindeki tüm soruların detaylı bilgileri sizlere dağıtacağımız dosyalarda mevcuttur. Yine Meclisimizce uygun görüldüğü takdirde tarımsal alana hibe ve destek veren kurum ve kuruluşlarının yetkililerin önümüzdeki toplantılarda Meclisimize davet edilerek daha ayrıntılı bilgiler alabilmemiz de mümkün olacaktır’ dedi.
Önerge konusu hem teşvik kapsamındaki alanların çokluğu hem de dönemsel uygulama kriterleri nedeniyle çok detaylı olduğu için tamamının rapora alınmasının mümkün olmadığını kaydeden Arar şunları kaydetti:
Sivas ilinin kırsal alanı tarım ağırlıklı bir yapı arz etmekte olup ilin 2,86 milyon ha’lık yüzölçümünün 2013 itibariyle 797 bin ha kısmı tarım alanıdır. Bu alanın 363 bin ha alanı ise ÇKS kayıtlı arazidir. ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayımız ise 31 bin kişidir. Sivas ili tarım alanının 2013 yık verilerine göre 4.764.250 dekarında 2.284,6 ton tarla bitkileri üretilmekte, 28.875 da ise 17,4 ton meyve, 7.993 da ise 27,6 ton sebze üretimi yapılmaktadır. Büyükbaş hayvan sayısı 2002’de 325.726 iken 2013’dc 352.227’ye yükselmiştir. Küçükbaş hayvan sayısı ise 2002’de 426.827 iken 2013’de 506.757’ye yükselmiştir. İlimizde tarıma dayalı sanayi olarak unlu mamuller üretimi yapan 241, pastacılık 52, süt ve süt ürünleri 11, et ve et ürünleri 10, meyve-sebze işleme 3, bal ve bal üretimi ambalajlaması yapan 12, yumurta paketleme 11, un 12, hazır yemek 17, ekmek ve çeşitleri 91, baharat işleme 2, yem, 3 işletme ile ayrıca değişik ürün olarak tarıma dayalı 50’nin üzerinde firma üretim yapmaktadır.
İlimizde, et, süt, meyve-sebze ve unlu mamuller başta olmak üzere tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesi ile yine kırsal alandaki tarımsal üretim makine ve ekipmanları, bireysel sulamaların makine ve ekipmanlarının alımlarına yönelik hibe ve destekler yapılmaktadır.
Kısa adı TKDK olan Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından süt ve süt üreten, et ve et üreten tesislerde ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması amacıyla asgari 15 bin ila 50 bin azami 3 milyon avroluk yatırımlarda % 50-65 arasında hibe desteği verilmektedir. Yine meyve-sebze, su ürünleri, arıcılık, aromatik bitki, kültür balıkçılığı ve kırsal turizm içinde 5 bin ila 500 bin avroluk yatırımlarda % 50 hibe desteği verilmektedir.’
İlimizin IPARD kapsamında en fazla uygulanan 2. il ve en fazla hibe alan 5. il konumunda olduğunu aktaran Tarım ve Orman Komisyonu Başkanı Nazif Arar şöyle devam etti:
‘Yine süt üreten en fazla işletmelerde proje uygulayan ildir. Ayrıca bu kapsamda ilk patates depolama tesisi ilimize yapılmıştır. İlimizde kurulan işletmelerde 917 kişiye istihdam sağlanmıştır. 1.428 dekar alanda aspir üretimi teşvik edilmiş, 109 dekarda ise sarımsak yetiştiriciliği ve 503 dekar alanda ise tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi başlatılmıştır.
Bölgemizde hayvancılık sektörü bugüne kadar aile işletmeleri, besi işletmeciliği şeklinde sürdürüldüğünden günümüz rekabet ortamı, pazar koşulları ve maliyetler açısından verim ve kapasiteyi düşürmektedir. Hayvancılık sektörü önümüzdeki dönemde hem maliyeti azaltmak hem de işletme büyüklüklerini arttırmak zorundadır. Sanayideki teknolojik gelişmeler kadar gıda ürünlerinin daha sağlıklı ortamlarda, daha verimli, pazara yakın olmasını gerekli kılmaktadır. Ülkemizde, son yıllarda Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri gündeme gelmiştir.
Bütün bunlarla birlikte, tarımsal gelişime ve üretime destek veren kurum ve kuruluşların dönemsel teşvik ve hibe çağrılarının çiftçilerimiz tarafından zamanında takip edilmesi ve yararlanılması için gerekli donanım ve çabanın gösterilmesi gerekmektedir. Kurumlanınız gerek basılı gerekse görsel olarak teşvik ve hibeleri ilgililere ulaştırmaya ve anlatmaya gayret ettikleri gözlenmektedir.’
Sonrasında ise Sanayi, Ticaret ve Turizm Komisyonu raporunu okuyan Komisyon Başkanı Ahmet Çetin ise ‘Ekonomik kalkınma ve büyüme politikaları çerçevesinde, ülke çapında uygulanmakta olan teşvik ve destekler sık sık revize edilmekte ve bunlara yenileri eklenmektedir. Geçmişte yaşanan ekonomik krizler ve alınan tedbirler kapsamında uygulanan teşvik ve destekler dar tutulmuş veya münferit uygulanmıştır. Yakın zamanda ise, yaşanan ekonomik krizler zaman zaman büyüyerek şiddetini artırmış ve global ekonomik kriz olarak karşımıza çıkmıştır’ ifadelerini kullandı.
Çetin şöyle konuştu:
‘Hükümetler de, bu gelişmelere paralel olarak aldıkları ekonomik tedbirleri artırmış, uygulama sahasını genişletmiş ve buna bağlı olarak teşvik ve destek unsurlarını da genişleterek yatırımcıya katkıda bulunmaya çalışmıştır.
'Türkiye'de Teşvik ve Destekler' birçok işletmeci ve yatırımcı tarafından bilinmemekte veya takip edilememektedir. Konunun detaylarına girmek yerine, özüne değinmeye çalışacağız. Mevzuatımızda, 20'ye yakın teşvik ve destek konuları bulunmakta olup, konu başlıkları aşağıdaki gibi sıralanabilir.’
Raporun değerlendirme ve sonuç bölümünü meclis üyelerine okuyan Çetin şunları kaydetti:
‘Yatırımcıların, KOBİ niteliğindeki işletmelerin ve diğer bazı işletmelerinin; sermaye yetersizlikleri, finansman ve vergi maliyetleri karşısında yaşadıkları ekonomik sıkıntıları asgariye indirmek için değişik zamanlarda değişik teşvik ve destek imkanlarından yararlandırılmalardır. Kurumsal bazda yönetim organizasyonlarını tesis eden ve danışmanları ile uyumlu çalışan işletmeler, ihtiyaçlarına uygun geçerli teşvik ve desteklerden yararlanmayı başarmışlardır.
Ancak; bazı işletmelerin ise, yaralanabilecekleri halde hiçbir teşvik veya destek unsurundan yaralanamadıkları görülmektedir. İhtiyaç sahibi bazı işletmelerin teşvik ve desteklerden yararlanamamalarının en önemli nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
• Konu hakkında danışmanlar ile çalışmamaları,
• Bürokratik engeller ile karşılaşmaları,
• Mevzuatın dağınık veya karmaşık olması
• Konu hakkında haberdar olamamaları.
Bilindiği gibi hükümet, yatırımcılar ve sermaye gurupları için altı bölgeye ayrılmış yeni bir teşvik sistemini de uygulamaya koymuştur. Yeni sistemi bir çok yatırımcı olumlu karşılamıştır. Yatırımcıların, zikredilen teşviklerden azami ölçüde yaralanmaları, şüphesiz hem kendileri hem de ülkemiz ekonomisi için büyük yararlar sağlayacaktır. Yeter ki sistem sağlıklı bir şekilde işlemiş olsun.’