Covid-19 Ekonomi Etkisi

COVID-19 salgınının Çin’de ortaya çıkması ve daha sonrasında tüm dünyaya yayılmasıyla birlikte küresel ekonomik aktivite düzeyini etkilemesi kaçınılmaz olmuştur. Salgının ekonomik, sosyal, toplumsal boyutlarının olması, arz ve talep şoklarının bir kompozisyonunu barındırması, bireylerin başta tüketim davranışları olmak üzere pek çok davranışını etkilemesi COVID-19’u diğer dışsal şok ve krizlerden ayrı bir yere konumlandırmıştır. COVID-19’un küresel boyuttaki etkileri günümüzde sadece bilim dünyasının değil aynı zamanda politika yapıcılarının, medyanın ve hane halklarının da temel gündem maddesi olmuştur. COVID-19’un neden olduğu sağlık olayları beraberinde başta ekonomik etkiler olmak üzere sosyal, toplumsal ve psikolojik etkiler meydana getirmiş ve COVID-19 çok yönlü bir salgın niteliği kazanmıştır. Özellikle hareket kısıtlamaları iktisadi faaliyet üzerinden ciddi bir yük oluşturmuştur. Seyahat kısıtlamaları yolcu hareketliliğini sona erdirmiş, eğitimde uzaktan eğitim modülüne geçilmiş, spor ve sanatsal etkinliklere ara verilmiş, konaklama endüstrisi durma noktasına gelmiştir. İşgücü piyasası açısından uzaktan çalışma modülüne geçilmiş, sosyal ve fiziksel mesafe kuralları çerçevesinde piyasanın fiziki çalışma sistemi değişmiş, bazı üretim noktalarında üretime ara verilmiştir. Hane halkı ve firmaları kurtarmaya yönelik mali genişleme programları uygulanmış, bulaşıcılığın önüne geçilmesi amacıyla ücret sübvansiyonları verilmiştir. Artan belirsizlik karşısında zamanında finansal yardım ve acil finansman destekleri ile istikrarı bozucu etkinin derinleşmesinin önüne geçilmiştir. Tüm dünyada etkisini hissettiren COVID-19, Türkiye ekonomisinde sektörel güven endekslerini, dış ticaret istatistiklerini, işgücü piyasasını, sanayi üretim endeksini, turizm gelirlerini doğrudan etkilemiştir. Bu çalışma kapsamında Türkiye ekonomisinde belirtilen makroekonomik göstergelerde meydana gelen değişimler incelenmiştir. Ekonomik göstergelerde meydana gelen değişimler, COVID-19’la mücadele kapsamında uygulanan genişletici para ve maliye politikaları Türkiye ekonomisinin “V” şeklinde bir trende sahip olacağını öngörmeyi mümkün kılmaktadır. Türkiye ekonomisinin uzun vadede yatırım fonksiyonunu yeniden tahsis etmesi gerekliliği COVID-19’un etkisi altında bir kez daha önem kazanmıştır. COVID-19’un iktisadi faaliyet seviyesi üzerindeki daraltıcı etkisi tüm sektörlerde varlığını hissettirmiş, tüm ekonomik karar birimlerini doğrudan etkilemiştir. Salgına karşı dünya ekonomilerinde genişletici para ve genişletici maliye politikaları uygulanmaya konmak istenmiştir. COVID-19 salgını ile mücadelede kimi ekonomik çevreler savaş ekonomisi uygulamalarını gündeme getirmiş, kimi ekonomik çevreler 1929 Büyük Buhranına atıfta bulunmuş, kimi ekonomik çevreler ise daha önceki salgın ya da ekonomik belirsizliklerden ziyade COVID-19’un kendine has politika gereksinimlerinin olduğunu vurgulamıştır. Türkiye’nin gerek kısa vadeli gerekse orta vadeli politika uygulamalarının yanısıra ulusal ve uluslararası koordinasyon ve organizasyonu sağlama noktasında iyi bir sınav vermesi kamu hizmetlerinin sürekliliğini temin etmiş, acil finansman ve sosyal yardımlar noktasında etkili adımlar atmasına olanak sağlamıştır. COVID-19 salgınının özellikle emtia ihraç eden ülkelerde ve turizm gelirlerine bağlı gelişme gösteren ülke ekonomilerinde derin etkiler bıraktığı ortadadır. Söz konusu olumsuz etkilerin önüne geçilmesi amacıyla kamu harcamalarındaki artışın beraberinde yüksek kamu borcunu getirme riski, iktisadi faaliyet düzeyindeki düşüşlerin de etkisi ile ülke ekonomilerinin borçlarını ödeme zorlukları ile karşı karşıya kalma ihtimallerini güçlendirmektedir. İşgücü piyasasındaki bozulmanın etkisi ile bir arz şoku olarak ortaya çıkan COVID-19, beraberinde talep şoku ile sonuçlanan bir güven kaybını da getirmiştir. Mal ve hizmet üretme kapasitesinin daralma eğilimine girmesi, işgücü piyasasının yeniden düzenleme ihtiyacı taşıması, bireylerin beşerî ve iktisadi davranışlarındaki değişimler COVID-19 şokunun diğer krizlerden ayrı bir yere konumlandırmıştır.