İş Kazası Nedeniyle Tazminat

İşyeri ortamı, üretim sürecinde işçiler ile üretim araçlarını bir araya getiren mekânlardır. İşyerindeki; fiziksel, kimyasal, mekanik ve ergonomik faktörler, işçiler üzerinde çeşitli etkilerin meydana gelmesine sebep olmaktadır. İşyerindeki olumsuz çalışma koşullarının etkileri, ne yazık ki iş kazası şeklinde kendini gösterebilmektedir. İş kazaları, teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte günümüzde büyük oranda önlenebilir niteliktedir. Ancak işverenlerin kar hırsıyla hareket ederek; 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Güvenliği Kanunu ve bu kanunlara dayanak olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemeleri neticesinde yaşanan işçi yaralanmaları ve işçi ölümleri artarak devam etmektedir. Dolayısıyla, iş kazası sonucunda meydana gelen zarar sebebiyle hem işçi hem de işçi yakınları tarafından birtakım tazminat kalemlerinin sorumlu işveren veya işverenlerden talep edilmesi gündeme gelebilmektedir. İşbu köşe yazımda; iş kazasının tanımını, şartlarını ve işçi ile işçi yakınları tarafından talep edilebilecek tazminat kalemlerini kısaca ele almaya çalışacağım. 1. İş Kazası Nedir? İş kazası; işçinin, işverenin hâkimiyeti altında bulunduğu sırada, onun için ifa ettiği işten veya iş dolayısıyla dış bir sebeple aniden meydana gelen bir olay sonucu uğramış olduğu kazadır. Yine, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, iş kazasını; “Çalışma ortamında veya işin yürütülmesi esnasında meydana gelen, ölüme neden olan veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olay” olarak tanımlamaktadır. 2. İş Kazasının Şartları Nelerdir? Meydana gelen bir kazanın, iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için bazı şartların varlığı gerekmektedir. Bu şartlar; <ul> <li style="text-align: justify;">Kaza geçiren işçinin sigortalı olması,</li> <li style="text-align: justify;">Kaza sonucunda işçide fiziksel ya da psikolojik bir zararın meydana gelmiş olması,</li> <li style="text-align: justify;">Kaza ile meydana gelen zarar arasında nedensellik (illiyet) bağının bulunması,</li> <li style="text-align: justify;">Sigortalının, yer ve zaman itibariyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde sayılan hallerden birine göre kazaya uğramış olmasıdır.</li> </ul> Belirtmek gerekir ki; sebebi ne olursa olsun, işçinin işyerinde olduğu sürede geçirmiş olduğu her kaza, iş kazası olarak nitelendirilir. İşçinin görev nedeniyle başka bir çalışma alanında bulunması ve bu esnada kazaya uğraması durumunda da yine iş kazasından söz edilmektedir. 3. İş Kazası Tazminatı Türleri 3.1. Bedensel Zarar Halinde Maddi Tazminat İşçi, meydana gelen iş kazası sonrasında bedensel zarara uğraması nedeniyle maddi kayıpları açısından tazminat talebinde bulunabilir. Bu maddi kayıplar; <ul> <li style="text-align: justify;">Tedavi giderleridir.</li> <li style="text-align: justify;">Geçici iş göremezlik nedeniyle oluşan kayıplardır. Yani; işçinin geçirdiği iş kazası sonucunda kalıcı bir sakatlığı olmadığı halde, iyileşinceye dek çalışamadığı süre nedeniyle uğradığı maddi zarardır.</li> <li style="text-align: justify;">Sürekli iş göremezlik nedeniyle oluşan kayıplardır. Yani; işçinin geçirdiği iş kazası sonucunda uğradığı kalıcı sakatlık nedeniyle çalışma gücü ve kazanç kayıplarıdır. Kalıcı sakatlık veya sürekli iş göremezlik, işçinin beden gücünde meydana gelen azalmayı ifade eder.</li> <li style="text-align: justify;">Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplardır.</li> </ul> 3.2. Manevi Tazminat 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesine göre; “Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.” Belirtmek gerekir ki; manevi tazminat miktarının teknik olarak hesaplanmasını sağlayan bir metot bulunmamaktadır. Bu sebeple, manevi tazminat miktarı, bazı kriterler değerlendirilerek somutlaştırılmaktadır. Manevi tazminat miktarını belirleyen faktörler; <ul> <li style="text-align: justify;">Somut durumun özellikleri,</li> <li style="text-align: justify;">Tarafların mali durumları,</li> <li style="text-align: justify;">Tarafların olaydaki kusurlarının ağırlığı,</li> <li style="text-align: justify;">Meydana gelen manevi zararın büyüklüğü,</li> <li style="text-align: justify;">Olay tarihi itibariyle paranın satın alma gücü şeklinde sıralanabilir.</li> </ul> Önemle belirtmek gerekir ki; manevi tazminat miktarı, tazminat sorumlusunu fakirleştirmemeli, tazminat alacaklısını da zenginleştirmemelidir. 3.3. Ölüm Halinde Maddi Tazminat Destekten yoksun kalma tazminatı, işçinin ölümü halinde, onun desteğinden yoksun kalan yakınlarının işverene veya işverenlere karşı açacağı maddi tazminat davasıdır. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesine göre, ölüm halinde uğranılan kayıplar özellikle şunlardır; <ul> <li style="text-align: justify;">Cenaze giderleri,</li> <li style="text-align: justify;">Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden kaynaklı kayıplar,</li> <li style="text-align: justify;">Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.</li> </ul> 4. İş Kazası Tazminatında Görevli ve Yetkili Mahkeme 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 6. maddesine göre; <ul> <li style="text-align: justify;">İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.</li> <li style="text-align: justify;">Davalı birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.</li> <li style="text-align: justify;">İş kazasından doğan tazminat davalarında, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer ile zarar gören işçinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir</li> </ul> 5. Kazazede ve Kazazede Yakınlarına Önemli Bir Hatırlatma Hukuka aykırı bir şekilde hizmet veren; aracılar, komisyoncular, sigorta, müşavirlik, hasar danışmanlık şirketleri gibi adlarla faaliyet gösteren ve avukatlık yetkilerini gasp ederek hem kazazedelere hem de kazazede yakınlarına mağduriyetler yaşatan gerçek veya tüzel kişilerin sayısı günden güne artmaktadır. Kazazedeler ve kazazede yakınları, herhangi bir hak kaybı yaşamamak ve mağdur olmamak adına, bu gerçek veya tüzel kişilerden gelen telefonlara asla itibar etmemelidir. Zira 1136 sayılı Kanun’a göre; avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetlerini yalnızca avukatlar verebilmektedir. Aracıların, komisyoncuların, sigorta, müşavirlik, hasar danışmanlık şirketlerinin hiçbir hukuki yetkisi bulunmamaktadır. İş kazası, trafik kazası, hasar tespit ve sigorta sorunlarınızdan kaynaklı tazminat taleplerinizde aracılara güvenmeyin. Hakkınız olan tazminatı alamayarak veya hak ettiğiniz miktarın çok daha altında bir tazminat alarak mağdur olmamak için mutlaka alanında uzman bir avukata danışın. Avukat, son yardımcınız değil ilk yardımcınız olsun!