ADEM NALBANT
2005 yılında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun yürürlüğe girmesiyle hayatımıza giren ‘Uzlaştırma Sistemi’yle ilgili Sivas Adliyesinde bir toplantı düzenlendi. Toplantıya Sivas Barosu ve Cumhuriyet Başsavcılığı listesine kayıtlı uzlaştırmacılar ile Cumhuriyet Başsavıcısı Murat İrcal, Adalet Komisyonu Başkanı Mehmet Burçin Çetinkaya ve Baro Başkanı Av. Hakan Bahadır katıldı. Adliyenin konferans salonundaki toplantıda ‘ülkemizde ve Sivas’ta yürütülen uzlaştırma çalışmalarına genel bakış, uzlaştırma bürosunun kurulmasının ardından bundan sonraki uygulama şekli ve uzlaştırmacılardan beklentiler’ gibi konular ele alındı.
Sivas Uzlaştırma Bürosu’ndan sorumlu Cumhuriyet Savcısı Dr. Ayhan Bozlak’ın sunumuyla gerçekleştirilen programda açış konuşmalarına da yer verildi. Kürsüye önce Cumhuriyet Başsavcısı İrcal geldi. İrcal, uzlaştırma sisteminin 2005 yılında yürürlüğe girmesine rağmen o günden bu yana çok etkin kullanılamadığını ifade ederek, ‘Hukuk hayatımıza girdiğini söylemek pek mümkün değil. Geldiğimiz bu noktada artık hem Uzlaşma konusunda hem de hayatımıza girecek ‘Arabuluculuk’ gibi ‘Pazarlık’ gibi konularda ve uygulanabilirliğin kapsamının arttırılması konusunda güçlü bir iradenin oluştuğunu görüyorum. Biz de bu konuda ne yapabileceğini konuştuk, tartıştık’ dedi.
YARGISAL YÜKÜ AZALTMAK ADINA GÜÇLÜ BİR İRADE VAR
Sivas’ta göreve geldiği dönemlerde konuyla ilgili çalışmalar yürüttüğünü de bildiren İrcal, Uzlaştırma Bürosunun kurulma sebebini aktararak ‘Fakat her ne hikmetse sistemi hayata geçirmek mümkün olmadı. Ancak şimdi meslektaşlarımızla birlikte kadroyu biraz daha genişleterek bir ‘Uzlaşma Bürosu’ kuralım dedik. Artık kolluk kuvvetleri olayın sıcağı sıcağına taraflara müştekiye, mağdura ve şüpheliye bu konuda bir şey sormasın. Kolluk kuvvetlerimiz uzlaştırmanın mahiyetini bilmiyorlar. Olay tazeliğini koruduğu bir anda ‘Uzlaşmak istiyor musun’ sorusu insanlarda ‘şikayetten vazgeçiyor musun, bu işi kapatalım’ manasında anlaşılıyor ve olumsuz bir şekilde sonuçlanıyor. Bu adliyeye intikal ettiği zaman iddianame düzenlenip mahkemeye intikal ettiriliyor ve süreç başlamış oluyor. Biz de dedik ki bunu kolluk kuvvetleri sormasın. Dava Cumhuriyet Başsavcılığımıza geldiği zaman savcımız gördükten sonra Uzlaştırma Büromuza devredilsin’ diye konuştu.
İrcal Uzlaştırma Sisteminin çeşitli illerde başarıyla uygulandığını da kaydederek, ‘Uzlaşma hiç kimseye para kazanması için ihdas edilmiş bir kurum değil. Yargısal yükü azaltmak adına güçlü bir irade var’ dedi.
‘UZLAŞMA BİZİM KÜLTÜRÜMÜZDE VAR’
İrcal’in ardından konuşan Adalet Komisyonu Başkanı Çetinkaya ise son 10 yılda adliyelerin iş yükünün oldukça arttığını vurgulayarak, ‘Bu bakımdan uzlaştırmaların çok önemli olduğunu düşünüyorum. Aslında uzlaşma bizim kültürümüzde var. Umarım bu süreçte de uzlaşma eski kültürümüzde olduğu gibi yine etkin bir şekilde uygulanır’ ifadelerini kullandı.
‘AVUKATLAR SİSTEME CİDDİ KATKILAR SUNACAK’
Son olarak kürsüye gelen Baro Başkanı Av. Hakan Bahadır da Uzlaştırma Sisteminin 2005’ten bu yana etkin bir şekilde uygulanamadığını ve bunun bir çok sebebini olduğunu dile getirerek şunları söyledi:
‘Uzlaştırmanın etkin bir şekilde kullanılamamasının en önemli nedenlerinden birisi sosyal hayatın içerisinde olan avukatların bu sisteme dahil edilememiş olmasıdır. Bugün bu toplantı bundan sonra avukatların sisteme dahil edileceğini açık bir şekilde gösterdiği için memnuniyet duyuyorum. Bundan sonraki avukat arkadaşların sisteme vereceği katkıyla uzlaştırma çok daha önemli yerlere gelecektir. Uzlaştırma şöyle önemlidir. Uzlaştırmayı biz barışma olarak görüyoruz. Eğer insanlar barışırsa toplumda bir barış olur huzur olur. Ayrıca maalesef yargımızın yükü çok fazla. Yargımızın hem yükünü alma açısından hem de yapılan yargılama giderlerinin düşürülmesi açısından çok önemli bir müessesedir. Biz de avukatlar olarak bu kuruma ciddi katkı sunacağımıza inanıyoruz.’
Konuşmaların ardından Cumhuriyet Savcısı Dr. Bozlak katılımcılara bir sunum yaptı. Bozlak, Uzlaştırma Sistemiyle ilgili farkındalık oluşturma ve sistemin daha iyi anlaşılması için basınla işbirliği halinde çalışacaklarını aktardı. Uzlaştırma Sisteminin gelişmiş ülkelerde ve hatta gelişmemiş birçok ülkede çok yüksek bir oranda uygulandığını ifade eden Bozlak, sistemle ilgili bazı istatistiki bilgiler de verdi.
201 DOSYADAN 141’İNDE UZLAŞMA SAĞLANDI
Sivas Cumhuriyet Başsavcılığına 15 bin 654 soruşturma dosyası gelen 2015 yılında, bu dosyaların yaklaşık 10 bin tanesine takipsizlik kararı verildiğini belirten Bozlak şu bilgileri paylaştı:
‘Bu dosyalardan sadece 3 bin 945 tanesine dava açılmış. Geçen sene Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Ceza Mahkemelerine yaklaşık 3 bin 500 kamu davası açılmış. Bunun 323 tanesi Çocuk Mahkemesine, 3 bin 359 tanesi Asliye Ceza Mahkemelerine ve 263 tanesi de Ağır Ceza Mahkemelerine dava açılmış. Bu dosyalardan sadece 201’i Uzlaştırma kapsamında görülmüş. Bunun sebebi, normalde Uzlaştırma Bürosu diye ayrı bir büro olmayınca bu dosyalar her savcıya eşit dağılıyor. Savcılar da daha önemli dosyalara zaman ayırmak için bu dosyalardaki uzlaşma yollarını tam uygulayamayabiliyor. Savcı, polise ‘bu uzlaşmayı sen sor’ diyor. Böyle bir yetki var kanunda. Polis de olayın üzerine hemen ‘uzlaşma istiyor musun istemiyor musun’ diye sorunca vatandaş da bu konuda bilgili olmadığı için olayın kızgınlığı ile ‘istemiyorum’ diyor. Bunun bir af ya da şikayetten vazgeçme olduğunu düşünüyor. Artık polis bunu soramayacak.’
Bozlak 201 dosyadan 141 tanesinin uzlaşmayla sonuçlandığını ifade ederek, 60 dosyada ise uzlaşma sağlanamadığını belirtti.
UZLAŞTIRMA BÜROSUYLA BAŞARI YÜKSELİYOR
Bu seneki uzlaşma rakamlarını da anlatan Bozlak şu şekilde konuştu:
‘23 Mayısa kadar Başsavcılığımızca Uzlaştırma Bürosu kurulana kadar 5 bin 874 tane dosya gelmiş. Bu dosyalardan bin 957 tane dava açılmış. Bu davalar içinde uzlaştırmacıya verilen dosya sayısı 60 olmuş. Bu 60 dosyadan 38 tanesinde uzlaşma sağlanmış. Yani onarıcı adalet yerine gelmiş. Barış sağlanmış. Fakat 22 tanesinde uzlaşma sağlanamamış. Yüzde 2’lik bir başarı var. Tabi bu rakamlar çok düşük. Bunların normalde iyi örneklerde yüzde 8-10-12 civarında olduğunu görüyoruz. Bizim de hedefimiz oranları bu civarlara getirmek.’
Uzlaştırma bürosuyla birlikte buraya gelen dosya sayısının 50’yi bulduğu bilgisini veren Bozlak, ‘Önemli bir rakam. Yani ilk 5 ayda gelen 60 dosya, sadece 2 haftada gelen 50. Bu yüzde 7,5 yapıyor. Çok yüksek bir rakam. Türkiye ortalamasında zaten Uzlaştırma Büromuza yüzde 8-12 arası dosya gelmesi gerekiyor’ dedi.
