1 milyon 351 bin 329 dolar bir kömür şirketine, 466 bin 467 dolar bir kömür şirketine borcu olan Kömür Tevzii, ayakta kalmanın yollarını arıyor. Kısa süre önce işten çıkarılan 12 kişi ile birlikte toplamda 37 olan personel sayısını 6’ya düşüren Kömür Tevzii’nin doğal gaz kullanımının yaygınlaşması ile birlikte 7-8 yıl önce 70 bin ton olan kömür satış kapasitesi de 7-8 bin tona düştü.
ERSAN ARSLAN
Sivas’ın vergi rekortmeni kurumları arasında iken, doğalgazın yaygınlaşması ve yönetim zafiyeti nedeniyle günden güne güç kaybeden Sivas Kömür Tevzii, yeniden ayağa kalkmanın yollarını arıyor. Yüzde 50 hissesi Valilik Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV), yüzde 50 hissesi Sivas Hizmet Vakfı’na ait olan ‘Sivas Kömür Tevzi’, 2006 yılından sonra kentte doğal gaz kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte güç kaybetmeye başladı. Bu sürece kadar 70 bin ton kömür işleyen kurumun kapasitesi son yıllarda 7-8 bin tona kadar geriledi.
36 kişinin istihdam edildiği güçlü bir şirketken kömür satışlarının düşmesi ve yönetim problemleri nedeniyle sürekli güç kaybetmeye başlayan kurum, milyonlarca liralık borç yükünün de altına girdi. İçinde bulunduğu krizden çıkmanın yollarını arayan Kömür Tevzii de bazı borçlar yapılandırılırken, belirli aralıklarla işçi çıkarımı da yapıldı. Kurumda kısa süre önce işten çıkarılan 12 personelle birlikte istihdam edilen personel sayısı 6’ya düştü. Kurum mali kriz nedeniyle bugüne kadar 30 personelini işten çıkarmak zorunda kaldı.
‘ŞİRKET MALİ KRİZE GİRMİŞTİ’
Sivas Hizmet Vakfı Genel Sekreteri Sadettin Doğan, şirketin durumu ve kısa süre önce işten çıkarılan 12 personelle ilgili gazetemize özel açıklamalarda bulundu. Kömür Tevzii’nin son 7 yılda zarar eden bir kurum haline dönüştüğünü belirten Doğan, şirketin içinde bulunduğu mali krizden çıkması için radikal kararlar almak zorunda kaldıklarını söyledi. Bu kararlar içerisinde ihtiyaç fazlası personelin işten çıkarılmasının da olduğunu belirten Doğan, şirketi içinde bulunduğu durumdan kurtarmaya çalıştıklarını belirtti.
Şirketin kuruluş amacı hakkında da bilgi veren Doğan, şu şekilde konuştu:
‘Sosyal ve ekonomik gelişmelerle birlikte Sivas, doğalgaza ulaştı. Sivas’ta ısınma ihtiyacı için kömür kullanılırken, doğalgaz kullanımı hızla yaygınlaştı. Kömür satışları buna bağlı olarak korkunç derecede düştü. Şirketin kurulduğu yıllarda satış oranımız 70 bin tonlarda seyrederken bir anda 7-8 bin tonlara düştük. Bu, düşüş ile birlikte kurduğumuz müessesenin yapısını da gözden geçirmek durumundaydık. 70 bin ton kapasitede iken çalıştırdığımız personeli, 10’da bir kapasiteye düştüğümüz de çalıştırmak çok mantıklı değil. Ama hemen oturup, bu böyle oldu, insanları işten çıkaralım gibi düşünmedik. Biz bir araştırma yaptık. Bu işin merkezi olan, ithalatını yapan firmalara gittik. Samsun’a gittik, oradaki firmalarla görüştük. Onların bu işi nasıl yaptıklarını yerinde tespit ettik. Arkasından Ankara’ya, Kayseri’ye gittik. Gördük ki, 400-500 ton kömür işleyen firma bile bizim kadar insan çalıştırmıyor.
Daha önceki yönetimler verimli yönetemedikleri için şirket bir de mali krize girmişti. Bunun da düzeltilmesi gerekiyordu ve mevcut koşulda; bu personel sayısı ve bu kömür satış miktarıyla ne ücretleri ödemek, ne de geçmişe yönelik borçları ödenek mümkündü.
Geçmişine baktığımız zaman şirketimizin altın yılları var. Sivas’ta vergi rekortmenliği yapmış olduğu yıllar var. Ama son 7 yılına baktığımız zaman şirket bilançolarını zararla kapatmış. Doğalgaz ile birlikte şirket sürekli zarar etmeye başlamış. Buna bir yerde dur demek gerekiyor. Zarar eden şirketin en azından zararını önlemek, devamlılığını sağlamak, felsefesine hizmet etmek, burada temel amaç Sivas halkının uygun fiyata kaliteli kömür tüketmesini sağlamaktır. Halkın yanında olan iki tane vakıf, halkın hak ve menfaatlerini korumak için olarak bu girişimde bulunmuşlar. Kömür Tevzii’nin bu felsefesi devam ediyor.
Kömür tüketildiği sürece Kömür Tevzii de varlığını bir şekilde devam ettirecek. Bunu en iyi şekilde sürdürmenin yollarını da arayacak. Araştırdık, diğer firmaların durumuna baktık, onların personel sayısına baktık. Hiç kimse artık personel çalıştırmıyor, hizmet alımıyla işlerini yapıyor. Daha ekonomik oluyor, daha seri oluyor ve daha verimli bir çalışma oluyor. O nedenle biz arkadaşlarımızı gönlümüz razı olmasa bile başka bir seçenek olmadığı için işten çıkarmak durumunda kaldık ama işten çıkarırken de arkadaşlarımızın bütün sosyal haklarını verdik. Kıdem tazminatlarını, geçmişte kullanmadıkları izin paralarını, ihbar tazminatlarının, bunların hepsini ödedik. Arkadaşlarımızın gönlünü kazanarak en azından buradan hoş bir şekilde gönderdik. Biz bu arkadaşlarımızı da kaldırmış atmış değiliz. Sürekli onların yanındayız. Her türlü desteğimiz onlarla beraber. Birkaç arkadaşımızı da imkânlarımız dâhilinde işe de yerleştirdik. Kimseye arkamızı dönmüş değiliz, dönmeyiz de. Ama bu şirket de yaşamalı, yaşatılmalı. Bunun yolu da giderleri en aza indirmekle mümkün olacak. Giderleri en aza indirmenin yolu da işte çok fazla personel vardı, onu uygun personel sayısına indirmekle mümkün oldu. En kısa, kestirme yol bu. İktisatta, işletmede başka yolu yok bunun.
Şuanda 6 tane personelimiz var. Yakın zamanda 12 tanesini işten çıkardık. Başladığımız dönemde bizim 36 personelimiz vardı. Bu 36 personel 70 bin ton kömür işleme kapasitesine göre istihdam edilmişti. Şuan 7 bin ton kömür işliyoruz biz ve bu kapasitedeyken 36 kişi hakikaten çok fazla. Türkiye’nin hiçbir yerinde kömür işletmelerinde bu kadar insan çalıştırılmıyor. Kayseri’ye gittik. Bizimle eşdeğer. Orada 4 kişi ile bu işi yapıyorlar. İşte bu nedenle, başka bir seçenek olmadığından biz işten çıkarma yoluna gittik. Burada insanlar oturuyordu. İş yok, güç yok. Kömüre talep yok. 7 bin ton kömürü biz 2-3 ayda veriyoruz. 9 ay insanlar oturuyor burada.’
‘AYLIK PERSONEL GİDERİMİZ
37 BİN’DEN 16 BİN TL’YE DÜŞTÜ’
Şirketin personel sayısını düşürmesi ile birlikte aylık 37 bin lira olan personel giderinin 16 bin liraya düştüğünü belirten Doğan, son olarak işten çıkarılan 12 personel işten çıkarılmasa, bu personelin giderini karşılayabilmek için 18 bin ton kömür satmaları gerektiğini, bunun da mümkün olmadığını belirtti.
Doğan; ‘Biz şuanda Kömür Tevzii’nin mali durumunu toparlamaya çalışıyoruz. Ödeme planlarımızı yaptık. İleriye dönük projelerimizi yaptık. Kısa bir zamanda biz şirketi düzlüğe çıkaracağımıza inanıyoruz. Bu azim ve gayretle çalışıyoruz. Yılların ihmalini kısa zamanda düzeltmek de mümkün olmuyor. Bunun için zamana ihtiyacımız var. Hak sahiplerinin tümünün haklarını aldığı bir kuruluş, bir müessese haline dönüştürmek istiyoruz.
Personel çıkışı yapmadan önce aylık personel giderimiz 37 bin lira idi. 12 Arkadaşımızın işten çıkarılması ile bu rakam 16 bin liraya düştü. Öncesi daha da kabarık... Personel giderlerini karşılamak bile mümkün değil. Biz 12 personeli çıkarmasaydık 18 bin ton kömür satacağız ki personelin giderini karşılayalım. Yani 18 bin ton kömürün altına düştüğü zaman bu kuruluş zarar eder. 18 bin tonda başa baş bir işletme olur. Ancak bugün baktığınız zaman 18 bin ton kömürü satmak mümkün değil. Biz bütün çabamıza, gayretimize rağmen söylediğim gibi 7-8 bin ton kömür satıyoruz.’ İfadelerini kullandı.
‘TÜM HAKLARINI ÖDEDİK’
İşten çıkarılan personelin her türlü haklarının ödendiğini, bazılarının ise işe yerleştirildiğini belirten Doğan, işçilerin gelecekte mağdur olmalarını önlemek için bu kararı aldıklarını da vurguladı.
Bundan sonraki süreçte hizmet alımıyla Sivas halkına daha iyi hizmet götürmeyi amaçladıklarını belirten Doğan; ‘Ayrıca, biz o insanların da gelecekte mağdur olmalarını istemediğimiz için bugünden bu radikal kararları aldık. Bugün biz bu insanların her türlü haklarını ödeyebilecek durumdaydık, peşin peşin ödedik. Açık ve net söylüyorum Sivas’ta bunu hemen yapabilecek şirket sayısı çok azdır. Biz insanların ayrıldığı gün kıdem tazminatlarını, ihbar tazminatlarını, kullanmadıkları izinlerin paralarını artı maaşlarını hesaplarında gördüler. Bu bizim insana verdiğimiz değerin bir sonucu. Yoksa beklerdik, onlarda bizim gibi beklerdi, maaşlarını alamazlardı, sigorta primleri yatırılamazdı, vergileri ödenemezdi. Bir şekilde bu şirketin kurtarılması gerekiyordu. Biz bu radikal kararı alırken hem şirketi kurtardık hem de şirketteki hak sahiplerinin haklarını kurtardık. Amacımız bu.’ Dedi.
‘BİRİNCİ ÖNCELİĞİMİZ
KAR ETMEK DEĞİL’
Şirketin kalan 6 personelle tüm iş ve işlemleri yürütebilecek durumda olduğunu belirten Doğan, asıl amaçlarının kar etmek olmadığını belirtti. Sosyal yardım kömürlerinin de şirket tarafından dağıtıldığını belirten Doğan, çalışmaların aksamayacağını söyledi.
Doğan, sözlerini şu ifadelerle noktaladı:
‘Sosyal Yardımlaşma Vakfı’nın kömürleri de buradan dağıtılıyor. Kurum ihaleye çıkıyor, ihale yasasına göre herkes giriyor biz de giriyoruz. Şuandaki mevcut personel sayımızla biz tüm bu iş ve işlemleri aksatmadan yürütebiliyoruz.
Sadece kaloriferlik ya da sobalık kömür değil, kurum ihtiyaçlarını karşılamak için de ihalelere katılıyoruz. Orada da biz dengeyi kuruyoruz. Bu şirket kurulurken birinci önceliği kar etmek değil. Burada ‘halka en güzel, en verimli hizmeti nasıl verebiliriz’ düşüncesi var. Kendi yağında kavrulsun, muhtaçta olmasın, halka hizmet etsin düşüncesi ile kurulmuş bir şirket burası.’
