Eski Takvim Hesaplarının Sırrı

Orhan Arslan

14-03-2022

Genelde tecrübeye dayanır. Yaşanmışlıklarla örtüşerek, geleceğe yönelik tahminler yapar. İşte eski hesap denilen takvime göre, GÜCÜK ayındayız. Yani Miladi takvimin şubat ayı diye tanımlanabilir. Ona denk gelmektedir. Ancak bu takvime göre, aylar miladi aylardan 13 gün sonra devreye girer. Gücük kelimesi, dilimizde oldukça kullanılan kelimelerden birisidir. TDK'ye göre gücük kelimesi anlamı şu şekildedir: - Kısa, bodur, gelişmemiş, güdük - Kuyruksuz, kuyruğu kesik (hayvan) İşte eski takvim denilen tanımlamada Şubat ayının kısalığını anlatmak için bu kelime kullanılmaktadır. Halk arasında gücük ayı da denilen gücük ayı nedir. Dünya güneş etrafında 365 gün 6 saatte dönme hareketini tamamlıyor, artık kalan 6 saatler ise 4 senede bir şubat ayına ekleniyor.  Bu hesaba göre kış ayları, Karakış, Zemheri, Gücük' ten ibarettir. Yani gördüğünüz gibi, Miladi takvimdeki Şubat ayını ifade eder. Yani şu an kış aylarından Gücük ayının son günlerini yaşıyoruz. Mart ayının kapıdan baktırıp, kazma kürek yaktırmasına daha var. Şimdi biz Gücük ayının son günlerini yaşıyor. Eski tecrübeli insanlar bu ayda Kar yağmasının  bazen, Gücük hayvanının kuyruğuna kadar yağdığını ifade ederler. Bu günler O, anlatılan günlere denk gelmektedir. İşte O, hesaba göre, Mart ayı, 14 mart günü başlayacaktır. Bu kar yağışı, bolluk bereketlik demektir.  Temiz su demektir. Şehrimizde bir söz vardır. Kar yılı, var yılıdır... Yani bu sözden de anlaşılacağı üzere, her sene bu kadar kar yağmayabilir. Mart dokuzu olarak tanımlanan gün ise, 22 Mart gününe denk gelir Yani nevruz olarak kutlanan güne denk gelir. Yine eski bazı takvimlere göre, sene iki mevsimden ibarettir. Yaz ve kış.   Eski takvime göre bir yıl iki bölüme ayrılır. Birinci bölüm “Kasım Günleri” ismini alır ve 180 gün olarak kabul edilir; 8 Kasım’da başlar, 5 Mayıs’ta sona erer. İkinci bölüm ise “Hızır Günleri” olarak adlandırılır ve 186 gün olarak hesaplanır; 6 Mayıs’ta başlar, 7 Kasım’da sona erer.   Cemre bu evreleri tamamlayıp toprağa düştükten sonra artık kış mevsiminin kesin olarak sona erdiği ve baharın başladığı varsayılır. Artık bu tarihten itibaren kalıcı soğuklar olmaz.  Sayılı günlerin en önemlilerinden biri, eski takvime göre “Mart dokuzu” denilen ve 22 Marta rastlayan gündür. Bu günde, Güneş koç burcuna girer ve gece ile gündüz eşit hâle gelir. Hava sıcaklığının gece sıfırın altında 20-25 dereceye kadar düştüğü görülmüştür; don ve kar fırtınası olabilir ya da “Şıvgın” denilen sulu kar yağabilir. Mart ayının dokuzundan dokuz gün sonra, “Dokuzun Dokuzu” denilen gün gelir ki, bu gün hava çok soğuk olur; hatta fırtına ya da kar görülebilir. Yeni uyanan veya çiçek açan ağaçları soğuk vurur. 18 Nisana rastlayan sayılı güne “Aprıl Beş” denir. Halk arasında “Kork Aprılın beşinden, camızı ayırır eşinden, hele hele on beşinden” sözleri ile bu günlerin tehlikesi belirtilir. Aprılın beşinde tohum ya elde olmalıdır ya da yerde. Zira tohum, önceden ekilmiş ve filizlenmiş ise muhakkak soğuk alır. “Aprılın Beşinin Beşi” ve “Sitte-i Sevr” (Güneş’in boğa burcunda bulunduğu Nisan ayında fırtınalarıyla meşhur altı gün) de soğuk yapan korkulu günlerden olup 21-26 Nisan günlerine denk gelir. Nihayet 6 Mayıs Hıdrellez (Hızır-İlyas) gününe gelindiğinde artık tam olarak bahar gelmiş demektir. Bu kar yağışlarının memleketimize bolluk bereket getirmesini dilerim. Allah, yar ve yardımcımız olsun...

1186 OKUNMA