Meşhur tansiyon düşürücü ve antibiyotik diye yuttuğumuz ‘’Sarımsak’’ ve faydalarını konuşmaya geldim.
Yaslan arkana, biliyorum biraz kötü kokuyor ama faydaları harika!
Sarımsak aslında soğangiller familyasına ait bir bit türüdür. Herodot’a göre Mısırlılar, piramitlerin yapımında işçilere güç kazandırmak amacıyla her öğün sarımsak, soğan ve turp yedirmişlerdir. Pastör 1858’de sarımsağın antibakteriyel etkisini keşfettikten sonra Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’nda kangreni önlemek amaçlı kullanılmışlardır. Sarımsak içerisinde uçucu yağlar, enzimler, mineraller, aminoasitler, A, B1, B2, B3 vitaminden zengin içeriği sebebiyle birçok faydalı etkileri bulunmaktadır. Gelin sarımsağın bu faydalarına bir bakalım.
Pişirme Etkisi
Sarımsağın pıhtılaşma önleyici özelliği bulunmaktadır. Bu özelliği içerisinde bulunan alisin sayesindedir. Alisinin oluşumunu sağlayan allinaz enzimi ise pişirme etkisiyle aktifliğini kaybetmektedir. Pişmiş halinden ziyade sarımsağın çiğ tüketilmesinin platelet agregasyonunu (pıhtılaşma önleme) açısından önemlidir.
Ayrıca sarımsak antioksidan içeriği yüksek bir besin olmasıyla beraber üzerinde yapılan bir çalışma da çiğ sarımsağın pişmiş sarımsağa göre daha yüksek antioksidan içerdiği tespit edilmiştir. Antioksidanlar, vücutta oluşan ve hücrelere zarar verebilen serbest radikallerin etkisini yavaşlatan veya önleyen bileşiklerdir. Bu bileşikler hücrelerin daha iyi yenilenmesini ve oksidatif stresle başa çıkmasına yardımcı olurlar.
Sarımsağın Sağlık Üzerine Etkileri
Sarımsak içerisinde birçok vitamin ve faydalı besin ögeleri içermektedir. Bunlardan bir tanesi de organosülfür bileşikleridir. Sarımsağın içerisinde bulunan organosülfür bileşiği kanser, kardiyovasküler yani kalp sistemi rahatsızlıklarından, nörolojik hastalıklardan ve karaciğer hastalıklarına karşı korumaktadır.
Kalp Hastalığına Karşı Koruyucu
Ülkemizde Akdeniz diyeti içerisinde sıkça kullanılan sarımsak, Akdeniz diyeti şekli ile beslenen insanların kalp rahatsızlıklarından korunduğu bununla birlikte ölüm risklerinin de daha az olduğu bulunmuştur. Sarımsak üzerinde yapılan bir çalışmada ise damar sağlığını olumlu yönde etkilediği de ayrıca belirtilmektedir. Sarımsak tozu üzerinde yapılan bir çalışmada ise total kolesterol, LDL-kolesterol, açlık plazma glikozu ve kan basıncını düşürdüğü bulunmuştur.
Kanser Koruyucu
Sarımsak üzerinde yapılan bir başka çalışmada ise kanser üzerine olan ilişkisidir. Bir çalışmada 17 birey 2 gruba ayrılarak, 1.gruba: 100 gr beyaz ekmek, 15 gr tereyağı ve 5 gr ezilmiş sarımsak, 2.gruba: 100 gr beyaz ekmek, 15 gr tereyağı içeren öğünleri 10 gün boyunca tüketmişlerdir. Sonucun da ise apoptozisi olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Apoptozis hücrelerin programlı bir şekilde ölümü demektir. Kanserli hücreler ne yazık ki durmadan çoğalma eğilimdedir. Yapılan çalışmada 1. Grubun apoptozis genleri aktivite ettiği bulunmuştur. Başka bir çalışmada ise mide kanserini riskini azalttığı bulunmuştur. Sarımsağın kolon ve rektumda görülen kolorektal kanserleri ise çoğalmasını yavaşlattığı belirtilmiştir.
Karaciğer Dostu
Sarımsağın hayvan çalışmaları üzerinde ise etkileri oldukça önemli. Sarımsağın organosülfür içeriği ile karaciğer enzimlerini azaltabildiğini ve antioksidan enzimlerinin ekspresyonunu artırabildiği görülmüştür. Sarımsağın aspartat transaminazı (AST) azalttığı bildirilmiştir. Randomize, çift kör, kontrollü bir klinik çalışma sonucunda günde iki kez sarımsak tableti alan Non- alkolik yağlı karaciğer hastalığına sahip kişilerin vücut ağırlığı ve yağ kütlesinin azaldığını belirtmiştir
Diyabet Dostu
İngiltere’de yapılan bir çalışmada, sarımsağın Tip 2 diyabet tanısı almış 60 kişi üzerinde yapılan bir çalışma sonucunda açlık kan şekerinde önemli bir azalma görülmüş ve ortalama total kolesterol seviyeleri azalırken HDL seviyeleri artmıştır.
Sarımsak yapılan araştırmalar sonucunda insülin duyarlılığını artırabildiği için antidiyabetik (diyabete karşı) bir besin bileşeni olarak kullanılmaktadır. Hiperglisemiyi (kandaki şeker seviyesinin çok yüksek olması durumu) azaltmakta ve kolesterol ve LDL-kolesterol plazma düzeylerini düşürmektedir.
Sonuç olarak sarımsak Türk mutfağında önemli bir yere sahiptir. Ne kadar kötü koksada içeriğinde ki faydalar yapılan araştırmalar sonucu kanıtlanmıştır. Lezzet özelliklerinden bir yana sağlık üzerine etkileri çok önemli boyuttadır. Günümüzde anti-inflamatuar, antidiyabetik, antionkojenik, antimikrobiyal, antioksidan, kardiyoprotektif, immünomodülatör ve hepatoprotektif etkileri belirtilmiştir. Bu faydalarına rağmen sarımsağı yaşamınınız da ne kadar tüketiyorsunuz? Bir diyetisyen olarak sizlere sesleniyorum yaşantınıza her gün olmasa bile ara sıra sarımsak eklemek sağlığınız için çok önemli. Umarım bu haftaki yazımızdan memnun kalmışsınızdır. Bir sonraki haftaya görüşmek üzere, sağlıkla huzurla mutlulukla kalın…
