SÖZ OLA!

"Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır" demiş atalar. Gerçekten de tatlı dil yılanı bile deliğinden çıkarır. Ancak konuşmayı bilmek lazım. İnsan konuştuğunu zanneder bazen. Oysa sadece ağzından çıkan kelimelerdir ya da ifadelerdir. Konuşmak başka bir şey olsa gerek.
Konuşmak bir eylemdir. Aslında konuşmak insanın esas kimliğidir. Görünüşünüz, tavrınız, hareketleriniz ne olursa olsun insanın hakkında en kesin kanıyı sağlayan şey kişinin konuşmasıyla alakalıdır. Kıyafetleriniz, fiziki özellikleriniz, kaşınız, gözünüz karşınızdakiler için farklı ön yargılara neden olsa da konuştuğunuz an, insanlar sizin kimliğinizi hemen öğreniverirler. Kişiyi kişi yapan konuştuklarında gizlidir.
Peki, konuşmaktan kasıt öyle afili cümleler kurmak, entelektüel ifadelerde bulunmak ya da uzun uzun cümlelerle bir şeyler anlatmak mıdır? Tabi ki değildir. Konuşmaktan kasıt ağızdan çıkanların ifade biçimidir. Çünkü ifade gerçekten önemli bir konudur. Yazının başında da belirttiğimiz üzre "tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır." İnsan beyninin içinde farklı şeyler düşünse bile bunu ağızdan çıkacak sözlerle öyle güzel bir hale getirip anlatmalı ki ne kalp kırmalı ne de karşı taraftakilerin kendisi hakkında yanlış düşünmelerine mahal vermemeli. Burada anlatılmak istenen şey kişinin üslubu ve nezaketidir. Konuşma adabı bilmeyen, konuşma nezaketine sahip olamayan insanlar maalesef hep kötü anılmak durumundadır. Her ne iş yaparsanız yapın, her kim olursanız olun konuşma nezaketinden mahrumsanız karşınızdakiler için bir hiçten ibaretsinizdir. Hele bir de yaptığınız iş toplumun bütününe hitap ediyorsa vay halinize. İnsanlar sizi yaptığınız işle muhakkak yargılayacaktır ancak konuşmayı bilmiyorsanız sizin için durum gerçekten vahim demektir.
Yunus Emre, yaklaşık 800 yıl öncesinde konuşma nezaketiyle ilgili olan bu durumu bize şu dizelerle öyle güzel anlatmış ki:
Sözü bilen kişinin, yüzünü ak ede bir söz
Sözü pişirip diyenin, işini sağ ede bir söz
Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı
Söz ola ağulu aşı, bal ile yağ ede bir söz

Kişi bile söz demini, Demeye sözün kemini
Bu cihan cehennemini, Sekiz cennet ede bir söz
Yunus şimdi söz yatından, söyle sözü gayetinden
Pek sakın o sah katından, Seni ırak ede bir söz

Unutmamak lazım; söz sizin ağzınızda olduğu sürece sizin esirinizdir, söz ağzınızdan çıktıktan sonra siz onun esiri olursunuz.