Fatih TABUR
Ülkemizde hava kirliliği noktasında 2018´de yedi il "tehlike" alarmı verirken 2019´da zehirli hava soluyan şehir sayısı 9´a yükseldi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulusal Hava Kalite İzleme Ağı´nın gün ve saat bazında kontrol ettiği ve paylaştığı hava kalitesini gösteren değerler, insanların zehir soluduğunu gözler önüne serdi.
Bakanlık verilerine göre Sivas´ın yanı sıra Edirne Keşan, Ankara, Zonguldak, Adana, Karabük, Hakkari, Yozgat ve Iğdır´da hava kalitesi değerleri, Dünya Sağlık Örgütü´nün (WHO) normal kabul ettiği değeri tam 9 kat aştı.
MASKE UYARISI
Dünya Sağlık Örgütü´nün normal kabul ettiği Hava Kalitesi İndeksi 0-50 aralığında iken 2019 yılında birçok ilde hava kirliliği günün bazı saatlerinde ?sağlıksız? olan 150-200 aralığını geçti. Bu illerde hava kirliliği, ?tehlikeli? olarak nitelenen 300-500 aralığına kadar yükseldi. En sık rastlanan ve ?sağlıksız? olarak nitelenen 150-200 aralığındaki indeks düzeyinde, vatandaşlar açık hava sporları ve piknik gibi etkinlikler yapmamaları, maske takmaları yönünde uyarıldı. Bunun üzerindeki kirliliğin yaşandığı günlerde koruyuculuğu daha yüksek maske, kirlilik 300-500 aralığında iken ise gaz maskesinin kullanılması önerildi.
SAĞLIK AÇISINDAN ACİL DURUM
Bakanlığın hava kalitesini ölçerken kullandığı değerler şöyle sınıflandırıldı:
0-50 ?İyi´ hava kalitesi memnun edici, 50-100 ?Orta´ orta düzeyde sağlık endişesi, 100-150 ?Hassas´ hassas gruplar için sağlık etkisi, 150-200 ?Sağlıksız´ herkes sağlık etkileri yaşamaya başlayabilir, 200-300 ?Kötü´ sağlık açısından acil durum, 300-500 ?Tehlikeli´ ciddi sağlık etkisi ile karşılaşılır.
SİVAS´TA İKİ KEZ AŞTI
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulusal Hava İzleme Ağı verilerine göre, Sivas´ta yaşayan insanları 2019´da sağlık sorunları ile karşı karşıya bırakacak düzeye kadar çıkan hava kirliliği değerleri özellikle Mart ve Ekim aylarında ölçüldü.
Mart´ta Sivas´ın yanı sıra Çanakkale, Balıkesir, Manisa Soma, Yozgat, Kırıkkale, Bilecik, Bursa, Isparta, İstanbul-Göztepe-Sultangazi-Kartal-Aksaray-Esenyurt, Tekirdağ, Balıkesir, Zonguldak , Niğde´de Hava Kalitesi İndeksi 0-50 aralığını aştı.
Ekim´de ise Sivas 155, Ankara 157, Muş 173, Karabük 176, Iğdır 156 ?sağlıksız´ hava soludu. Karabük 300 ile ?kötü´, 324 ile de ?tehlikeli´ düzeye çıktı. Sivas 485, Zonguldak´ta hava kalite indeksi 346 ile ?tehlikeli´ alarmı verdi.
Öte yandan hava kirliliğinin minimuma indirilmesi noktasında da çalışmalar sürüyor. Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen Şehirlerde Hava Kalitesinin İyileştirilmesi ve Kamuoyu Farkındalığının Artırılması CityAir projesi, Türkiye´nin Avrupa Birliği Çevre Müktesebatı ve taraf olduğu uluslarararası sözleşmeler doğrultusunda, vatandaşların soluduğu havanın kalitesini, yaşam kalitesini yükseltmeyi ve kamuoyunda farkındalık oluşturmayı hedefliyor.
31 İLDE YÜRÜTÜLÜYOR
Proje kapsamında, yerel yönetimlerin ve illerde konuyla ilgili paydaşların, hava kalitesi yönetiminde emisyon envanteri oluşturma ve modelleme bileşenleriyle, konuyu vatandaşlara nasıl anlatmaları gerektiğinin yöntemleri aktarılıyor. Artan farkındalık ve etkin mücadele ile uzun vadede hava kirliliğine ilişkin bilgi sahibi olma oranının önemli ölçüde artması bekleniyor. Türkiye´de başlıca evsel ısınma, ulaşım ve sanayi kaynaklı kirleticilerin olumsuz olarak etkilediği hava kalitesi, insan sağlığının yanı sıra ekonomiye de önemli oranda zarar veriyor. Uzmanlar, dünyada hava kirliliğinin sebep olduğu ekonomik kaybın milyarlarca dolar olduğunu belirtiyor. Şehirlerde hava kalitesinin iyileştirilmesi ve kamuoyu farkındalığının artırılması projesi CityAir, öncelikle 31 ilde hava kalitesinin arttırılmasını böylece hava kirliliğinin sağlık ve ekonomiye olumsuz etkisini minimuma indirmeyi hedefliyor.
FARKINDALIK ARTTIRMAK İÇİN ÇALIŞMA YAPILIYOR
Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Şehirlerde Hava Kalitesinin İyileştirilmesi ve Kamuoyu Farkındalığının Artırılması (CityAir) Projesi, Türkiye´de 31 ilin hava kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla yürütülüyor. Proje kapsamında, hava kalitesi yönetimine ilişkin konuların; karar vericiler, belediyeler, çocuklar, kadınlar ve toplumun farklı seviyelerinde anlaşılması ve bu konuda farkındalığın artırılması için çalışmalar yapılıyor. Projede yer alan iller ise Aydın, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla, Uşak, Adana, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Mersin, Osmaniye, Amasya, Çorum, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Sivas, Tokat, Afyon, Aksaray, Antalya, Burdur, Isparta, Karaman, Kayseri, Konya, Nevşehir ve Niğde.
PROJENİN HEDEFLERİ
Hava kalitesinin anlaşılması, korunması ve gerekli yerlerde iyileştirilmesi için kapasitenin artırılması amacıyla yola çıkılan projede belirtilen 31 ilde temiz hava eylem planının güncellenmesi, ulaşım, sanayi, evsel ısınma ve tarım başta olmak üzere sektörel bazda hava kirliliğiyle mücadelede alınacak önlemlerin belirlenmesi ve emisyon yönetimi yol haritasının hazırlanması hedefleniyor. Hava kalitesinin belirli eğitim ve işbirliği faaliyetleriyle korunması amacıyla 31 şehirdeki nihai faydalanıcı personelin kapasitesini artırmak üzere düzenlenen hava kalitesi çalıştayları ve saha ziyaretleri yerel personelin eğitiminde büyük önem taşıyor.
