Günümüzde çoğu devletin sorunu olan vergi kayıp ve kaçağı olgusu, ülkemizde de en büyük sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Tüm dünya ekonomileri için olumsuzluk teşkil eden bu durum karşısında ülkeler, vergi kayıp ve kaçakları olgusu ile mücadele etmek ve tedbirler almak zorunda kalmıştır. Bu tedbirlerin başında vergi denetimleri gelmektedir. Vergi kayıp ve kaçağının ( kayıt dışı ekonominin ) tamamen önüne geçmek ya da bu olguyu dengede tutmak için vergi denetimlerinin yanı sıra kanuni düzenlemeler de yapılmaktadır. Yapılan kanuni düzenlemelerden birisi de 7104 sayılı kanunla 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 38. maddesine eklenen ?Hasılat Esaslı Vergilendirme? düzenlemesidir. 01.01.2019 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olan hasılat esaslı vergilendirme; Katma Değer Vergisi Kanununun temelini oluşturan indirim mekanizmasından farklı ve alışılagelmişin dışında olan bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır. Yazımda hasılat esaslı vergilendirmeyi avantajlarını, dezavantajlarını örneklerle ve ana hatlarıyla bahsetmek istiyorum.
Hasılat Esaslı Vergileme Nedir?
KDV´de hasılat esaslı vergileme halihazırda İngiltere´de ve Güney Kore´de cari bir sistemdir. Düz oranlı (flat rate) KDV rejimi olarak isimlendirilmektedir. İngiltere ve Güney Kore´de yıllık satış hasılatı belirli rakamın altında olan mükellefler için her bir sektörde ayrı ayrı belirlenen oranlar dikkate alınmak suretiyle yıllık satış hasılatı üzerinden KDV hesaplanmaktadır. Hasılat esaslı kdv sistemine tabi mükellefler alımlarında yüklendikleri KDV´yi indirim konusu yapamıyor.
KDV´de hasılat esaslı vergileme rejimi veya usulü, nispeten küçük boyutlu işletme ve serbest meslek kazancı elde eden belirli mükellef gruplarının ödeyecekleri KDV´nin, hesaplanan ve indirilecek KDV unsurları dikkate alınmaksızın, ilgili mükellefin hasılatına belirlenen sabit bir oranın uygulanması suretiyle bulunması ve ödenmesine ilişkin basitleştirilmiş bir KDV uygulama rejimidir. Bu rejimde, mükellefin ödeyeceği KDV´nin hesabının, hasılatın belli bir oranı olarak dikkate alınması nedeniyle ?Hasılat Esaslı Vergileme? tabiri kullanılmaktadır. Bu rejim düz oranlı, sabit oranlı kdv rejimi olarak da adlandırılmaktadır.
Normal olarak, katma değer vergisi mükellefleri yapmış oldukları vergiye tabi işlemler çerçevesinde KDV tahsil etmekte, bu KDV´den de kendi mal alışları ya da hizmet alışları sırasında yüklendikleri KDV´yi indirmekte, aradaki pozitif fark ödenecek kdv olmaktadır. Eğer bir pozitif fark ortaya çıkmazsa da sonraki dönemlere devretmektedir. Hasılat esaslı vergilemede, bazı mükellef grupları için bu sistemden vazgeçilmektedir.
Bilindiği üzere katma değer vergisi; mal ve hizmet teslimlerinde, mal ve hizmet teslim alanın, teslim edene ödediği vergi türüdür. Malın üretiminden tüketimine kadar geçen süre içinde kazandığı katma değer üzerinden alınan bir vergidir. Bu doğrultuda KDV, Gelir ve Kurumlar Vergileri sisteminin vergilendiremediği gelirleri harcamalar sırasında en geniş şekilde kavrayabilmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanununun temelini oluşturan indirim mekanizması 3065 sayılı KDV Kanununun 29. ve müteakip maddelerinde açıklanmıştır. Buna göre mükellefler; yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden Hesaplanan KDV´den faaliyetlerine ilişkin olarak yurt içinden veya ithal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV´yi kanunda aksine bir hüküm olmadıkça aşağıda saymış olduğumuz unsurlar dahilinde;
- Kendilerine yapılan gerçek bir mal ve hizmet teslimi olmalı,
- Fatura ve benzeri vesikalarda KDV´yi göstermeli,
- İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde indirebilirler. Aradaki pozitif farkı vergi idaresine ödemekle mükelleftirler.
Ancak hasılat esaslı vergilendirme yukarıda bahsettiğimiz indirim mekanizmasının yerine düşünülmüş bir vergilendirme yöntemidir. Görece daha küçük işletmelerin indirim mekanizmasını kullanmadan, basitleştirilmiş ve sabit bir düşük oran hasılatlarına uygulanmak suretiyle KDV´ nin hesaplanması rejimidir. Bu yöntemin neleri kapsadığını aşağıda başlıklar halinde sıralayalım.
Devam edecek?
