Nasıl ki beden sağlığımıza; mikroplar, düzensiz uyku, dengesiz beslenme, aşırı soğuk veya sıcak hava gibi faktörler zarar veriyorsa;
Dağınıklık,
Kirlilik,
Düzensizlik ve
Tertipsizlik de, genel olarak insanların psikolojik sağlığını kısmen de olsa bozabilir.
Görüntü kirliliği dediğimizde hepimiz hemen hemen aynı şeyi anlarız. Yani görmek durumunda olduğumuz varlıkların, ortamların; kirli, dağınık, tertipsiz veya düzensiz, kırık, dökük ve veya yıkık olduğundan bahsedildiğini anlarız.
Neden böylesi bir görüntüye başka bir isim konulmaz da kirlilik denilir Çünkü kirliliğin müsbet bir çağrışımı yoktur, menfilik içerir. Görüntü kirliliğine maruz kalmış biriysek veya bu söz konusuysa eğer; zihnimizde neden olumsuz bir algı oluşur ve neden rahatsız oluruz Yaratılışımız itibariyle ruhen ve bedenen organizmamız mükemmel bir şekilde tertipli, düzenli ve temiz olarak yaratılmıştır, fıtraten de öyleyiz de ondan.
Buna birer misal verecek olursak: Çiğnemeden yutamayız, yutmadan sindiremeyiz, sindirmeden dışarı atamayız ve bütün bu merhalelerin/aşamaların belli bir tertibi vardır; her merhalenin gerçekleşmesini sağlayan organların da ayrıca kendi içinde belli, ritmik ve sistematik bir düzeni vardır; bunun da ayrıntısına indiğimizde, her bir hücrenin de kendi içinde harika bir düzeni vardır. Beş duyu organımızdan herhangi biri veya birkaçı ile almadan ve anlamadan öğrenemeyiz, öğrenmeden hafızamıza kaydedemeyiz, hafızamıza kaydetmediklerimizi de hatırlayamayız. Bu merhalelerin de belli bir tertibi vardır ve her birinin kendi içinde de; ilgi duyma, etkilenme, merak etme, ihtiyaç hissetme, düşünme, muhakeme, mukayese, yapılandırma, ilişkilendirme, kodlama, hatırlama, cümle kurma ve sunma gibi ayrıntılı bir gerçekleşme düzeni vardır.
Bu ruhi ve organik mekanizmamızın, söz konusu tertip, düzen ve temizliğinin bozulmasına rahatsızlık, ileri derecede bozulmasına da hastalık deriz.
Çeşidine, mahiyetine, özelliğine ve yoğunluğuna göre bu bozulma insanda nisbeten;

Konsantrasyon bozukluğu,
Dikkat dağınıklığı,
Esasa odaklanma yetersizliği,
Zihin yorgunluğu,
Zaman israfı,

Unutkanlık, birbirine karıştırma, yanlış hatırlama gibi zararlar meydana getirebilir. Zeka olarak ister 'görsel', ister 'işitsel' veya 'kinestetik' olsun veya bunlardan ikisine veya üçüne birden sahip olsun, her insanda genel olarak bu böyledir.
Okul ve iş hayatında kirli ve dağınık masada, odada, sınıfta, tezgahta, atölyede, laboratuarda ve benzeri ortamlarda; ders çalışmak, iş yapmak, yazmak, okumak, dinlemek, anlamak ve anlatmak verimi ve kaliteyi, dolayısıyla başarıyı da olumsuz yönde etkiler.
Gerektiğinde tasnif ederek, gruplandırarak, ilişkilendirerek; öncelik veya önem sırasına koyarak; dolap, çekmece, klasör, dosya gibi araçlar kullanarak; periyodik işaret, harf, numara ve isim vererek bir düzen kurmak; kullandıklarımızı işimiz biter bitmez temizleyip, gerekiyorsa bakımını yapıp yerine koymak; daha uygun bir yere koyacaksak bunu ilgililere, ailede ise kullanacak olanlara söylemek; tertipli ve düzenli olmanın en önemli davranışlarındandır.
Düşünme faaliyetinde bile tertip ve düzene önem verilmeli; önemsiz, faydasız ve gerçekleşmesi imkansız şeyleri düşünerek zaman israf edilmemelidir. Kendimize, ailemize, milletimize ve bütün insanlara faydalı olabilecekler; mümkün olabilecekler, ihtiyaç olanlar ve olabilecekler, kolaylık sağlayacaklar, daha az zamanda daha fazla elde edilebilecekler, daha kazançlı olabilecekler ve geliştirilebilecekler üzerinden; önem ve öncelik sırasına göre; zararları, bozuklukları, düzensizlikleri ve kirlilikleri yok etmek için, daha güzeli ve daha faydalıyı elde etmek için düşünmeli, hayaller kurmalı, planlar yapmalı ve projeler üretmeliyiz.
Tertip, düzen ve temizlik derecesi arttıkça o nisbette; moral seviyemiz yükselir, ufkumuz genişler, zihnimiz açılır, esasa ilişkin odaklanma ve dikkat isabetliliğimiz gelişir, faaliyetimizin ürününün verimi ve kalitesi artar, zaman ve enerji kaybımız azalır, başarılı ve dolayısıyla mutlu, sağlıklı ve kazançlı oluruz. Psikolojik olarak, yani ruhen ve de bedenen sağlıklı oluruz.
Aile hayatımızda, özellikle ninelerimizin ve annelerimizin, yaz temizliği, kış temizliği, bayram temizliği, misafire hazırlık temizliği, cuma temizliği, haftalık temizlik, hamam ve banyo günleri, gibi isimler takarak telaş ve titizlikle yaptıkları temizlikler; oda, yatak, yorgan, çarşaf, kılık, kıyafet, halı, kilim gibi eşyalarımızın temizliğine verdikleri özel önem; onların bu hassasiyetlerinin ürünü olan evlerimizdeki tertip, düzen ve temizlik ve de bu ortamların bütün aile fertlerine verdiği huzur, sağlık ve mutluluk, zaten bizim kültürümüzün temel taşlarındandır. Dedelerimizin, babalarımızın, büyüklerimizin, amirlerimizin, ustalarımızın, hocalarımızın da iş hayatındaki buna benzer tertip, düzen ve temizlik konusundaki hassasiyetleri ve disiplinleri, bunun tesis ettiği ortamların verdiği çalışma iştahı, güven ve mutluluk da zaten, ecdadımızın bize bıraktığı en değerli miraslardandır. Başka kültürlerde eşine az rastlanan bir geleneğimizdir.
Bizler de baba, anne, usta, hoca, amir olarak çocuklarımıza, gençlerimize, maiyetimizdekilere; bu temel taşlar ve bu miras üzerine bina ederek ve daha da geliştirerek; tertip, düzen ve temizlik hususunda örnek olmalıyız.
Temiz olmanın, Allah'a (C.C) îman etmiş olmanın ve dolayısıyla güzel ahlakın, en önemli göstergelerinden biri olduğunu, büyük küçük hepimiz hiç unutmamalıyız. Ticarethanelerimiz, fabrikalarımız, okullarımız, bürolarımız, sınıflarımız, evlerimiz, sokaklarımız, caddelerimiz, yani bütün bir çevremiz her zaman tertipli, düzenli ve tertemiz olmalı. Bunu hep birlikte gerçekleştirmeli ve hazzını yaşamalıyız; birbirimize havale etmemeliyiz. Böyle bir mesûliyet/sorumluluk duygusunu da çocuklarımıza kazandırmalı ve teşvik edici olmalıyız.
Böylece, bu bakımdan da çocuklarımızın, gençlerimizin psikolojik sağlığını korumuş; kuvvetli bir bedene ve karaktere sahip olmalarını sağlamış; sağlıklı, huzurlu, mutlu ve başarılı olmaları için onlara bu yönde de olumlu davranış alışkanlıkları kazandırmış olmalıyız.